افغانستان و تاجیکستان، همدل و هم‌زبان

بکتاش سیاووش

افغانستان و تاجیکستان جدا از مشترکات دینی، فرهنگی، زبانی و مرزی؛ در غم و اندوه نیز کشور‌های مشابه هم‌ هستند.

جنگ‌های داخلی‌ چندین ساله در افغانستان و تاجیکستان از برجسته‌ترین غم‌های مشترک این دو کشور هم زبان است‌ که با پایان یافتن آن، زمینه ایجاد روابط فرهنگی بیشتر از پیش میان این دو کشور همسایه و هم‌زبان هموار‌تر شده است.

سفر هنرمندان تاجیکی به شهرهای بزرگ افغانستان، برای کنسرت و اجرای آهنگ‌های مشترک هنرمندان تاجیک و افغانی، این پیوند را رونق بشتر بخشیده است.

فرهنگ و هنر

همکاری‌های فرهنگی و هنری کشور‌های تاجیکستان و افغانستان دست‌کم به پیش از پنجاه سال گذشته‌، یعنی زمانی‌که تاجیکستان عضو پیکره اتحاد جماهیر شوروی بود، می‌رسد.

در کابل نام خرما شیرین، هنرمند فقید تاجیکستان هم‌ردیف با یاد هنر این سرزمین است

هنوز هم در کابل، پایتخت افغانستان نام خرما شیرین، هنرمند فقید تاجیکستان هم‌ردیف با یاد هنر این سرزمین است‌، و هنوز زمانی که از هنر و موسیقی تاجیکی یاد می‌شود، زنان و مردان پیر افغانی به بازگویی اجرای کنسرت‌های خرما شیرین در کابل می‌پردازند که بدون شک علاقمندی مردم افغانستان به هنرمندان تاجیک را می‌رساند.

هم‌زبانی، یکی از مشترکات فرهنگی و تاریخی کشور‌های افغانستان و تاجیکستان است که بین مردمان این دو کشور پیوندی نا‌گسستنی به‌وجود آورده است.

جایگاه نخست

در شش سال اخیر و پس از فروپاشی حاکمیت طالبان در افغانستان، میزان توجه و علاقمندی جوانان کشور به هنر و هنرمندی افزایش قابل توجه‌ای داشته است. هم‌زمان با فروپاشی حاکمیت طالبان، رسانه‌های آزاد دیداری و شنیداری فعالیت‌شان را آغاز کردند که در شناساندن هنرمندان تاجیک به مردم افغانستان، نقش برجسته‌ای داشته‌اند.

کمتر هنرمند تاجیکی را می‌توان یافت که تاثیر موسیقی افغانی روی هنر تاجیکستان را دست کم بگیرد

در میان آهنگ‌های نشر شده خارجی از این رسانه‌ها، از نظر ميزان محبوبيت موسيقی خارجی در افغانستان‌، جايگاه نخست را موسيقی تاجیکی به خود اختصاص داده است.

محبوبیت ستاره‌های موسیقی پاپ تاجیکی در افغانستان در حدی‌ست که حتی گفته می‌شود، هنرمندانی که هنوز درتاجیکستان به عنوان هنر‌مند برتر شناخته نمی‌شوند، در افغانستان جایگاه «پاپ استار» را به خود اختصاص می‌دهند.

تاثیر موسیقی افغانی

کمتر هنرمند تاجیکی را می‌توان یافت که تاثیر موسیقی افغانی روی هنر تاجیکستان را دست کم بگیرد، به‌طور مثال جایگاه احمد ظاهر، هنرمند شهیر و پرآوازه افغانستان که هنرمندان تاجیک به او استاد خطاب می‌کنند.

حتی در رو آوردن هنرمندان تاجیک به موسیقی، قابل ذکر است که تقلید و کپی‌خوانی از هنرمندانی چون فرهاد دریا‌، امیر جان صبوری‌، احمد ولی‌، هنگامه‌، وجیهه رستگار و‌... نقش موسیقی افغانستان در هنر تاجیکستان را به خوبی نشان می‌دهد.

موسیقی تاجیکی که هم‌زمان با استقلال این کشور هویت خود را یافته، هنوز در سطح منطقه و جهان برای فارسی‌زبانان ناشناخته مانده است. موسیقی تاجیکستان اگر پیش از استقلال در گرو سلطه و ایدئولوژی کمونیستی قرار داشت، امروز با مشکل اقتصادی و مالی دست و گریبان است.