میراث فرهنگی

سانسور ادبی در دولت احمدی‌نژاد

امیدرضا محمودی: در آخرین روزهای دولت نهم، وقتی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت ۱۳۸۸ به کار خود پایان می‌داد، غلامحسین الهام، سخن‌گوی دولت پشت تریبون قرار گرفت و اعلام کرد که در این سانسور دولتی نداریم. سکوت روند کاری وزارت ارشاد است، همان‌گونه که هیچ وقت در برگه‌های سربرگ‌دار وزارت‌خانه و در کاغذی که امضا داشته باشد به شما نمی‌گویند کتاب‌تان سانسور می‌شود، همان‌گونه هم رسماً خبر مکتوب توقیف آثار به نشرها داده نمی‌شود. فقط می‌گویند مجوز نمی‌دهیم، شفاهی، در حضور نماینده‌ی نشر یا مولف، یا تلفنی این خبر داده می‌شود. آقای الهام راست می‌گویند که سانسور دولتی وجود ندارد، چون چیزی که مکتوب نیست را نمی‌توان در هیچ دادگاهی ثابت کرد.

تخریب کتیبه هخامنشی در خارک

خبر تخریب یک کتیبه هخامنشی ابتدا در وبلاگ رضا مرادی غیاث‌آبادی، از پژوهشگران تاریخ ایران بازتاب داشت. او‌ می‌نویسد: «مهندس شهرام اسلامی، از جزیره خارک خبر داده که کتیبه میخی پارسی باستان، به‌دست اشخاص ناشناس و با پتک و تیشه نابود و منهدم شده است. شهرام اسلامی در چند ماه گذشته که از کشف کتیبه می‌گذرد، کوشش‌های فراوانی برای متقاعد کردن مسئولان محلی میراث فرهنگی در حفاظت یا انتقال اثر به موزه به عمل آورده بود، اما هیچگاه توجهی به خواست او نشد.»

حافظ سه سال پیش در آلمان بود

برایش توضیح دادم که حافظ، شاعر ایرانی است و 400 سال پیش از گوته می‌زیست. کمی هم از «دیوان غربی - شرقی» و رابطه‌ی گوته با حافظ گفتم. هر دو چنان هاج و واج به من نگاه می‌کردند که انگار دارم افسانه می‌بافم. آن خانم دوباره گفت: «ولی شنیدم که حافظ، سه سال پیش، از ایران به اینجا آمده بود.»

یادگار جنبش مشروطیت در تبریز ويرانه شد

خانه‌ی ستارخان در محله‌ی امیرخیزی تبریز را تخریب و بر ویرانه‌ی آن برج می‌سازند. این خانه مکانی‌ است که یازده‌ماه در دوره‌ی استبداد صغیر، حماسه‌ی بزرگ جنبش مشروطیت را نوشت. اکنون قسمتی از این خانه را تخریب کرده‌اند و باقی‌مانده‌ی عمارت را قرار است درهم کوبند. انتشار این خبر،‌ به موجی از اعتراض و انزجار شهروندان آذربایجانی و تبریزی نسبت به متولیان آثار فرهنگی و تاریخی منجر شده است.

پارکینگ بر مزار خطیب مشروطه

خیابان مخصوص، ضلع جنوب شرقی بیمارستان لقمان؛ این آدرس مزار بزرگ‌ترین اهالی قلم و سخن دوران مشروطه است. خانه‌ای مهجور و قدیمی که به سختی می‌توان باور کرد آرامگاه بنیانگذاران آزادی‌خواهی و مردم‌سالاری دوران معاصر باشد. اما قرار است همین بنای مهجور را هم در طرح توسعه‌ی بیمارستان لقمان، خراب کنند تا به فضای سبز و پارکینگ تبدیل شود!

طبیعت و میراث فرهنگی

پیوستگی میراث معماری و فرهنگی به طبیعت پیرامونشان ابعاد متفاوتی دارد. در بسیاری موارد، یک اثر تاریخی در پی پاسخ دادن به شرایط محیطی خود به وجود آمده و زندگی آن وابسته به محيط پیرامونش است. شاید همان‌طور که میراث طبیعی و فرهنگی به یکدیگر مرتبط هستند، بی‌توجهی و نابودی آنها نیز به هم مرتبط باشد.

سَرو ِروان

دیوان حافظ را بردارید و جایگاه سرو را در شعر او ببینید. در رباعیات خیام، مدام اشاره به تمثیل‌های گیاهی می‌شود. آمیختگی انسان و گیاه و خاک. سبزه‌ای که روزی عاشقی بوده و معشوقی که روزی کوزه‌ای خاک می‌شود.

تنگه بلاغی، توقف یا ادامه کاوش‌ها؟

اگرچه در مورد میزان آسیب‌هایی که در صورت آبگیری سد به پاسارگاد و ساختار معماری آن وارد می‌شود، بحث و اختلاف نظر در میان است، اما در مورد غرق شدن تنگه بلاغی هیچ‌کس شکی ندارد. با این حال باز هم اختلاف نظرهای فراوانی در مورد لزوم تدوام فعالیت‌های باستان‌شناسی در تنگه بلاغی وجود دارد.

پیچیدگی‌های پرونده سیوند

پیچیدگی پرونده سیوند از آنجاست که مطالعات مستقل، قانع کننده و مستندی در مورد تاثیرات آبگیری و آسیب‌های آن بر روی ساختارهای معماری صورت نگرفته و بیشتر حدس و گمان‌ها در این زمینه مطرح می‌شود.

تخریب میراث از آرامگاه داریوش تا حرم امامزادگان

آسیب‌های وارد به میراث متنوع و پیچیده هستند و به دورانی خاص محدود نمی‌شوند. دوران مختلف فرهنگ و معماری ایرانی از پیش اسلام تا قاجار و معاصر، قربانی تهدیدات انسانی بوده است.

تخریب میراث فرهنگی: عمدی یا از سر غفلت؟

اراده هماهنگ و از پیش تعیین شده‌ای برای آسیب رساندن به آثار وجود ندارد و دلیل تخریب را باید در چند عامل دیگر جست‌وجو کرد. یکی از مهم‌ترین آنها ناهماهنگی سازمان‌های مختلف با یکدیگر است.

آناهیتا ایزدبانوی نگهبان آب‌ها و باورها و عشق و باروری

از نقش برجسته‌های مهم آناهیتا در ایران می‌شود به تصویر او در نقش رستم و همچنین تاق بستان در کرمانشاه اشاره کرد. در نقش برجسته تاق بستان، خسرو پرویز پادشاه ساسانی در میان اهورامزدا و آناهیتا ایستاده است.

نمایشگاه هنر ساسانی در نیویورک

در بنیاد آسیا در نیویورک از ۱۴ فوریه تا ۲۰ می ۲۰۰۷ نمایشگاهی از هنر ایران در زمان ساسانیان برپاست. اشیای به نمایش درآمده، از موزه لوور، کتابخانه ملی فرانسه، موزه هنر سینسیناتی، موزه هنر متروپلین و گالری ساکلر از واشنگتن گردآوری شده‌اند.

مهرابه یا محراب؟

مهرابه یا محراب که در معماری مساجد جایگاه تعریف شده‌ای دارد، مانند هر عنصر معماری دیگر، سرگذشتی طولانی را پشت سرگذاشته است. برخی آن را به دوران پیش از اسلام نسبت می‌دهند و برخی دیگر آن را فقط مختص معماری اسلامی می‌دانند.

میراث در دولت "گفتگوی تمدن‌ها"

در دوره پس از سازندگی که از آن به عنوان دوران "اصلاحات" یاد می‌شود میراث فرهنگی باز هم تغییرات و تحولات جدیدی را از سر گذارند. از آنجا که یکی از شعارهای اصلی این دوران "گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها" بود دولت سعی می‌کرد به این موضوع توجه نشان دهد.

شعله‌ جنگ و غلتک توسعه

با پایان جنگ و آغاز دوران سازندگی، وضیعت میراث فرهنگی متفاوت شد. کشور بازسازی را آغاز کرد. برای نخستین بار پس از انقلاب تلاش‌هایی برای جلب گردشگران به ایران آغاز شد اما میل به توسعه سریع و جبران سال‌های رکود ناشی از جنگ، در بسیاری موارد به تخریب گسترده میراث فرهنگی انجامید.

تغییرات ساختاری در میراث فرهنگی

پیش از انقلاب سازمانی به نام میراث فرهنگی وجود نداشت و فعالیت‌های مختلف توسط واحدهای جداگانه‌ای پیگیری می‌شد. از سوی دیگر تا چندین سال پس از انقلاب، تمام کاوش‌های باستان‌شناسی را باستان‌شناسان ایرانی انجام می‌دادند و هیچ نشانه‌ای از حضور نهادهای پژوهشی سایر کشورها در ایران به چشم نمی‌خورد.

طغیان علیه نمادها

مدافعان عملکرد فرهنگی انقلاب معتقدند دیدگاه و نگرش دولت به میراث فرهنگی، پس از انقلاب نسبت به دوران گذشته، با خصوصیات اعتقادی و فرهنگی ایرانیان بیشتر سازگاری دارد در حالی‌که منتقدان این نکته را مطرح می کنند که کاستی‌هایی در راه شناخت، حفاظت و معرفی آثار تاریخی در ایران وجود دارد. گروهی نیز همواره این نظریه را مطرح کرده‌اند که برخی آثار به‌خصوص آثاری که با ایدئولوژی حاکم هم‌خوانی نداشته باشد، صدمه دیده و یا گاهی اوقات با بی‌توجهی رو به رو شده‌اند. Revolution in Iran and cultural heritage. destruction the royal symbols

سنگ سیاه تادئوس

"قره" در زبان آذری یعنی سیاه و کلیسای تادئوس مقدس را به این دلیل قره کلیسا می نامند که در بخش قدیمی تر آن، از سنگ های سیاه استفاده شده است. از آن کلیسای اولیه چیز زیادی باقی نمانده است و دلیل آن تخریب های مکرری است که در طول تاریخ و به ويژه به علت زلزله اتفاق افتاده است.

میراث ایرانیان یهودی

یهودیان از اقوامی هستند که حدود ۲۷۰۰ سال پیش به ایران مهاجرت کردند و در این سرزمین ساکن شدند. در میان مکان‌های مقدس و مورد احترام یهودیان، سه مکان بیش از بقیه مورد توجه است و شهرت دارد: دانیال در شوش، حَبَقوق در تویسرکان و اِستر و مُردخای در همدان.