«بدرفتاری با کارگران در روز جهانی کارگر»

مریم محمدی

اول ماه می، روز جهانی کارگر، تقریبا در بیشتر کشورهای جهان به رسمیت شناخته شده است. در ایران نیز پس از انقلاب این روز به رسمیت شناخته شده و در قانون کار ایران هم، ماده ۶۳ اختصاص دارد به تعطیلی روز کارگر که در آنجا ۱۱ اردیبهشت ذکر شده است. روزی که معمولا مصادف است با اول ماه می، مگر در سال‌های کبیسه؛ سالی مانند امسال که اول ماه می مصادف شده است با ۱۲ اردیبهشت و از همین بابت تعطیلی روز کارگر در ایران نیز دچار نوساناتی شده است.

برای اگاهی از چگونگی برگزاری این روز در ایران گفتگوهایی کرده‌ام با آقای اسدالله صادقی، دبیر سابق سندیکای فلزکار مکانیک ایران در بعد از انقلاب و فعال فعلی جنبش سندیکایی در نروژ و همینطور با یک کارفرمای بخش خصوصی، آقای جمشید حمیدی.

از آقای صادقی می‌پرسم؛ شنیده می‌شود که در امروز برگزاری روز کارگر در ایران با مشکلاتی مواجه بوده. آیا شما اطلاعاتی در این زمینه دارید؟
براساس خبرها و اطلاعاتی که من دارم تقریبا جو شهرهای بزرگ حالت نظامی به خودش گرفته و خیابان‌ها قرق شده و تجمعاتی هم که قرار بود برگزار بشود، بعضا با دشواری برگزار شده و در بسته و کاملا سازمان یافته بوده به‌طوری که کارگرها نتوانند در آن شرکت بکنند.

علت خاصی داشته که امسال اینطوری شد؟
والا یک مقداری مشکلی که پیش آمده بود، این بود که به خاطر مساله تقویمی روز ۱۱ اردیبهشت دیروز بوده و روز کارگر، اول ماه می امروز هست.

خب این به خاطر این بوده که امسال کبیسه است.
بله. بله.

خب چه فرقی می‌کند؟
اتفاقا همین دولت و حکومت هم از این مساله به یک شکلی استفاده کرده یا سوء استفاده کرده، و یک سری صاحبان و مدیران کارخانه‌ها اعلام کردند که دیروز روز کارگر است، که خب عده‌ی زیادی از جمله کارخانه‌های بزرگ، امروز یعنی دوازدهم را روز کارگر اعلام کردند. به همین دلیل یک سری مراسم دیروز قرار بود برگزار بشود و یک سری مراسم امروز. تا آنجا که من می‌دانم همه‌ی این مراسم‌ با دشواری مواجه شده، و حتی به فعالین سندیکا اخطار شدید داده شده که حق تماس با مطبوعات و رسانه‌های خارجی را هم ندارند، و نگذاشتند هم مراسم برگزار شود. آنجاهایی هم که مراسم برگزار شده کاملا تشریفاتی بوده و از ورود کارگران معمولی به مراسم خودداری کردند. حتی در یک پارکی هم در کرج، فکر می‌کنم پارک جهان نما بوده، که مراسم کارگری برگزار شده، با کارگرها خیلی بدرفتاری شده، آنجا را کاملا محاصره کرده بودند، عده‌ای را برگرداندند و نگذاشتند که وارد مراسم بشوند. به هرحال سخت ترین جو و فضا را ایجاد کرده بودند امسال که بی‌سابقه بود، تقریبا برای جلوگیری از برگزاری مراسم اول ماه می در شهرهای بزرگ. حتی مراسم خانه کارگر هم امسال کاری کردند که فقط با کارت شناسایی افراد می‌توانستند وارد بشوند.

ببخشید در این مورد می‌توانید بیشتر توضیح بدهید؟
با توجه به اینکه فقط خانه کارگر اجازه رسمی داشت، کارگرها از این فرصت هرساله استفاده می‌کردند و می‌رفتند در تظاهرات خانه کارگر، ولی در آنجا شعارها و مطالبات خودشان را سر می‌دادند. که خب یک مقداری تناقض داشت بعضا، و گاهی خیلی زیاد، با سیاست‌های خانه کارگر. در پیش بینی‌هایی که صورت گرفته بود، احتمال اینکه این تظاهرات خانه کارگر امسال به یک تظاهرات غیر دولتی کامل تبدیل بشود، خیلی زیاد بود. خب یکی از دلایل آن هم این بود که خود خانه کارگر یک مقداری با دولت احمدی نژاد اختلاف دارد و با همدیگر در حال کشاکش هستند و یکی دیگر هم اینکه کارگرهایی که هیچ امکانی نداشتند، از این امکان استفاده می‌کردند و می‌رفتند و حرف‌های‌شان را می‌زدند؛ به این دلیل اینها، حالا من نمی‌دانم وزارت کشور یا وزارت اطلاعات، کجا این کار را کرده - یا اینکه خانه کارگر کرده، مشخص نیست و نمی‌شود قضاوت کرد - ولی به هرحال آنجایی که خانه کارگر مراسم برگزار کرده، باید با کارت ورودی می‌رفتی داخل، و جلوگیری می‌کردند از ورود کارگرهایی که بعضا فعال سندیکایی بودند و یا کسانی که شناسایی شده بودند و می‌دانستند که نباید شرکت کنند. تجمع خیلی محدود بوده و آن هم در محاصره نیروهای انتظامی برگزار شده.

ولی آقای صادقی گفتید که مثلا کارخانه‌هایی مثل ایران خودرو هم، بخشی از کارگران‌شان را دیروز تعطیل کردند و بخشی را امروز، این چرا؟
والا ظاهرا بهانه‌ای که داشتند برای دو روز کردن این بوده، که روز دوازده اردیبهشت، هم روز معلم است و هم روز کارگر ،که خواستند یکی بکنند. ولی درواقع به نظر من یک طوری برخورد کردند که سردرگمی ایجاد کردند برای کارگرها. چون کارفرماها - حالا یا در هماهنگی با دولت بوده یا نبوده - کارفرما یا مدیران دولتی هستند، یا مثلا در واحدهای بزرگ پنج‌شنبه را روز تعطیل اعلام کردند. بعضی جاها هم چهارشنبه را گفتند. به همین دلیل اصلا یک هرج و مرج و سردرگمی پیش آمده که بالاخره روز کارگر کی است. به این وسیله حالا چه عمدی بوده چه غیرعمدی، نمی‌دانم، من فکر می‌کنم که دولت از این وسیله استفاده کرده برای اینکه با این وضعیتی که پیش می‌آورد نگذارد کارگرها شرکت گسترده و همزمان بکنند در این اعتراضات.

من تا آنجا که می‌دانم شما با جنبش سندیکایی و کارگری ایران ارتباطات منظم دارید. آیا در طی امروز توانستید با آنها تماسی داشته باشید یا خیر؟
متاسفانه تماس خیلی دشوار است. تنها یک پیامی من دریافت کردم از ایران که حاوی یک مقداری اطلاعات بود درمورد چگونگی اوضاع از همین چیزهایی که به شما گفتم.

اعتراض کارگران روز کارگر سال ۱۳۸۴، خبرگزاری مهر

با آقای جمشید حمیدی صحبت می‌کنم. آقای حمیدی شرکت نصب شبکه تلفن دارند و در رابطه با شرکت مخابرات ایران کار می‌کنند. حدود ۳۵ تا ۴۰ کارگر دارند.

شما در چه رشته‌ای کار می‌کنید؟
شرکت مخابرات.

شما شرکتی دارید. امروز را شما تعطیل کرده بودید؟
امروز نه. کار می‌کردیم.

خب امروز اول ماه می است. روز جهانی کارگر، چطور شما تعطیل نکردید؟
اینجا شرکت‌های خصوصی بابت این روز کار را تعطیل نمی‌کنند. شرکت‌های دولتی هم تعطیل نمی‌کنند. همه تعطیل نمی‌کنند. بعضی از کارخانه‌ها تعطیل می‌کنند. کارخانه‌های دولتی.

ولی آقای حمیدی در قانون کار ایران روز کارگر به هرحال تعطیل است، بدون ذکر تاریخ آن.
نه، نه. در اینجا، نه شرکت‌های خصوصی تعطیل می‌کنند و نه کارخانه‌ها. فقط بعضی از کارخانه‌های دولتی یک مراسم از قبل تعیین‌شده دارند.

یعنی کارگرهای شما هم هیچ کدام اعتراضی ندارند و نمی‌گویند که امروز، روز جهانی کارگر است؛ باید تعطیل باشند، یا حقوق ویژه‌ای داشته باشند؟
نه، نه. حتی خود شرکت مخابرات که دولتی است هم کارگاه‌هایش را تعطیل نمی‌کند.

اما مثلا در ایران خودرو، دیروز عده‌ای و امروز هم عده‌ای از کارگران تعطیل بودند.
بعضی از کارخانه‌ها اینطوری هستند. ایران خودرو و کارخانه‌های بزرگ دولتی یک مراسمی دارند از پیش تعیین شده، که در محل کارخانه و یا جاهای دیگر برگزار می‌شود. شرکت‌های خصوصی اصلا این کار را نمی‌کنند. تا آنجا که من می‌بینم نه ما، هیچ کدام از شرکت‌هایی که الان در آنها کارگرها کار می‌کنند، پیمانکارها تعطیل نمی‌کنند. همه فعال هستند.