«ایران، منتظر رفتنِ بوش است»

حسین علوی

نمایندگان کشورهای عضو اتحادیه اروپا بر آن هستند تا در اجلاس روز دوشنبه و سه‌شنبه خود در لوکزامبورگ از جمله مساله امکان توافق بر سر تحریم‌های گسترده‌تر علیه جمهوری اسلامی را مورد بررسی قرار دهند.

این تحریم‌ها در درجه اول قرار است شامل دفاتر اروپایی بانک ملی ایران در لندن، هامبورگ و پاریس باشد. ده روز پیش نیز اجلاس این کشورها در بروکسل در پی چنین هدفی بود اما موافقتی در این زمینه حاصل نشد. سعید شروینی، تحلیل‌گر مسائل سیاسی در گفت و گو با رادیو زمانه، درباره احتمال توافق در اجلاس کنونی نمایندگان اتحادیه اروپا می‌گوید:

واقعیت این است که در مورد امروز و فردا هم باید با کمی با احتیاط برخورد کرد با توجه به اینکه می‌دانیم دوشنبه پیش در جریان دیدار آقای براون با بوش در لندن بود که دولت انگلستان همان روز در اجلاس وزاری خارجه اتحادیه اروپا اعلام کرد قرار است تحریم‌ها تصویب بشود که خب معلوم شد اینطوری نبوده و در روز چهارشنبه و پنج‌شنبه هم که اتحادیه اروپا چنین مصوبه‌ای نداشت.

از طرفی هم ما در نظر بگیریم که در درون اتحادیه اروپا دو سه نظر هست. از یک طرف به خصوص کشوری مثل آلمان اعلام می‌کند که اگر قرار است تحریم‌ها تشدید بشود، بهتر است که ما همچنان در چارچوب سازمان ملل پیش برویم، و یک نگاه هم این است که ما در این شرایطی که هنوز داریم می‌رویم مذاکره بکنیم و ایران نظرش را اعلام نکرده، طرح تحریم‌های بیشتر می‌تواند جو را خراب‌تر بکند و ایران را بیندازد در یک موضع تقابل.

در عین حالی که از آن طرف فشار آمریکا و اسراییل هم برای اعلام زودتر تحریم‌ها وجود دارد. همین دیدار آقای بوش از اروپا در هفته گذشته و یا حرف هایی که مقامات اسراییلی ظرف این روزها می‌زنند، عملاً فشاری است برای این‌که اتحادیه اروپا در این زمینه دست به کار بشود.

ظاهراً تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا در نظر دارد مستقل از تحریم‌های شورای امنیت است و امریکا هم در تدارک تحریم‌های مستقلی است. دلیل این تدارک تحریم‌های مستقل، خارج از تحریم‌های در چارچوب شورای امنیت چیست؟

آن چیزی که می‌شود گفت این است که روسیه و چین با این اقدامات لزوماً همگامی نمی‌کنند. یعنی همچنان منتظرند که بدون اعمال فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی مساله حل شود. چه از جهت این‌که منافع خودشان زیر ضرب نرود، چه از این نظر که همه ابتکار عمل دست غرب نیفتد.

می‌دانیم بسته پیشنهادی هم با فشار و توصیه چین بود که تدوین و الان به ایران داده شده. از این زاویه به نظر می‌آید که خود مقامات غربی به خصوص در اتحادیه اروپا و امریکا موافق نخواهند بود که در زمانی‌ که دیپلماسی بسته‌ها در جریان است، موافق تشدید تحریم‌ها نخواهند بود.

منتها همان‌طور که گفته شد روی سر اروپا و امریکا فشار است که به نوعی خودشان هم در زمینه تشدید تحریم‌ها از جمله همان مساله بانک ملی و یا اضافه کردن افراد بیشتری به آن لیست ممنوع الخروج‌های از ایران، دست به کارهایی بزنند.

همان‌طور که اشاره کردید برخی کشورهای اروپایی تشدید تحریم‌ها علیه ایران را وابسته می‌کنند به پاسخ ایران به بسته پیشنهادی. ولی پاسخ ایران در این مورد، هنوز دقیق نیست. از یک طرف آقای متکی هفته گذشته مطرح کرد که ایران آماده مذاکره بر سر این بسته پیشنهادی است، ولی امروز آقای محمد‌علی حسینی، سخنگوی وزارت خارجه گفت که سخنان آقای متکی بد فهمیده شده و ایران آماده مذاکره توامان بر سر هر دو بسته پیشنهادی ایران و اروپا‌ست. آیا می‌شود گفت که موضع‌گیری ایران در مقابل بسته پیشنهادی، هنوز با ابهام مواجه است؟

با ابهام مواجه است، از آن لحاظ که به نظر می‌آید در سطح رهبری جمهوری اسلامی اختلاف نظر و بحث و جدل جریان دارد و همین چند روزی که از ارائه این بسته گذشته ما می‌بینیم که سیگنال‌ها و حرف‌های متفاوتی زده می‌شود.

از جمله این‌که گفته می‌شود که چنین طرحی را بپذیریم چون به چرخه سوخت رسیدیم و دیگر همین قدر کافی است چون اورانیوم آن‌چنانی هم نداریم که بخواهیم روی این فن‌آوری زیاد مانور بدهیم و همین که این مقدار را به‌دست آوردیم، باید برای ما کفایت بکند.

از طرفی صحبت سر این است که به خاطر این‌که وجهه دو طرف حفظ بشود ما آن طرح کنسرسیوم مشترک را که در هر دو بسته پیشنهادی غرب و ایران مطرح است عمده بکنیم و حتی صحبت از این است که ما تعلیق نکنیم ولی این امکان را به‌وجود بیاوریم که فعالیت نطنز را در یک سطح معینی کاهش بدهیم.

یا این‌که صحبت می‌شود که اگر غرب پرونده را از شورای امنیت خارج بکند ممکن است حتی از تعلیق هم بشود صحبت کرد. به نظر می‌آید که همه این مسایل در سطح رهبری جمهوری اسلامی جریان دارد و خب از نظر هم دور نداریم که وقت‌خریدن و وقت‌کشی هم به هر صورت جزیی از تاکتیک مذاکرات دیپلماسی است و به نظر می‌آید بهترین حالت برای جمهوری اسلامی این است که همچنان این مذاکرات را ادامه بدهد تا زمانی که از رفتن آقای بوش و احتمالاً چرخش‌های تازه‌تر در سیاست‌های آمریکا مطمئن‌تر بشود.