«تشکیل کمیته ویژه برای رفع مسئولیت از دولت عراق»

محمدعلی حسینی، سخنگوی وزارت خارجه‌ی ایران می‌گوید که ایران به دلیل بی‌حاصل بودن مذاکره با آمریکا بر اثر تأمین امنیت در عراق در دور تازه‌ی مذاکرات با آمریکا شرکت نخواهد کرد. ظاهراً ایران دلیل بی‌حاصل بودن مذاکرات را ادامه درگیری‌ها با شبه‌نظامیان عراق و بمباران مناطق آن‌ها می‌داند.

در تحولی دیگر، سخنگوی دولت عراق در یک نشست خبری ضمن اعلام این‌که مدارکی در دست نیست که نشان دهد سلاح‌های شبه‌نظامیان عراق، ساخت ایران است، گفت که نخست‌وزیر عراق دستور داده است تا کمیته ویژه‌ای برای بررسی ادعاها در این باره تشکیل گردد. حسن هاشمیان کارشناس مسائل عراق در گفتگو با رادیو زمانه درباره‌ی دلایل تشکیل این کمیته می‌گوید:

یکی از مهم‌ترین دلایل تشکیل این کمیته از سوی دولت عراق این است که در روزهای اخیر فشار آمریکایی‌ها بر این دولت خیلی بالا رفته و نه فقط فشار آورده‌اند که دولت موضع خودش را در برابر ایران مشخص کند، بلکه نمایشگاهی را هم از آن چه که ادعا می‌کنند مهمات و وسایل جنگی ایرانی است، عرضه کرده‌اند.

مسأله دوم فشار جهان عرب است که یکی از شروط بازگشایی سفارت خودشان را تعیین حدود برای نوع روابط با ایران قلمداد کرده‌اند.

بنابراین الان دولت عراق برای این‌که از دوش خودش کنار بگذارد، آمده و چنین چیزی را مطرح کرده و کمیته‌ای را تشکیل داده است.

منتها سابقه در عراق نشان داده که برای خیلی از کارها کمیته تشکیل داده؛ اما این کمیته‌ها هیچ وقت گزارش خواسته‌ي خودشان را اعلام نکردند. مثلاً در مورد قتل عبدالمجید خویی کمیته ویژه تشکیل شد؛ اما گزارش خودش را اعلام نکرد. در مورد کشتن خبرنگاران در عراق که 97 نفر در سال گذشته کشته شدند، کمیته تشکیل شد و هیچ وقت گزارش خود را اعلام نکرد.

بنابراین انتظار می‌رود که این کمیته هم گزارش خودش را اعلام نکند؛ ولی به این درد می‌خورد که دولت عراق بگوید که ما تحقیق می‌کنیم که ببینیم نتیجه چه می‌شود.

از طرف دیگر هیأت پارلمانی اعزامی عراق به ایران پس از بازگشت به ایران از توافق مسئولان ایران با شبه‌نظامیان شیعی وابسته به مقتدی صدر سخن گفتند. آیا موضوع مذاکرات هیأت پارلمانی عراق در ایران تنها موضوع شبه‌نظامیان بوده یا مسائل دیگری را هم در بر می‌گرفته است؟

من معتقدم که بیشترین تمرکز این کمیته، موضوع شبه‌نظامیان جیش‌المهدی آقای مقتدی صدر است و بیشترین تلاش‌ها شده که این مسئله حل شود؛ چون این موضوع در حال حاضر شکاف عمیقی در جبهه شیعیان در عراق به وجود آورده و در انتخابات آینده مجالس ایالتی ممکن است به شکل منفی اثر بگذارد و ائتلاف یک‌پارچه عراق که در گذشته به شکل واحد ظاهر می‌شده و در انتخابات مختلف شرکت می‌کرده، در انتخابات آینده نتواند کاری را که می‌خواهد انجام دهد. بنابراین این‌ها بر این قضیه متمرکز شده‌اند.

نقطه اشتراک هم هیأت عراقی و هم دولت و هم مقتدی صدر این است که میان گروه‌های تندرو و گروه‌های میانه‌رو در جریانات صدری تفاوت قائل شده‌اند. آن‌هایی که خشونت‌طلب هستند، بایستی رانده شوند و نبایستی به آن‌هایی که به شکلی اوامر مقتدی صدر را رعایت می‌کنند، حمله کنند.

منتها صحبتی که این گروه کرد و در رابطه با ایران با مقتدی صدر مسائلی مطرح شد، من معتقدم اگر چه این گروه گفته که نتایج سازنده و مثبت بود، منتها تا یک روز بعد از بازگشت این هیأت، ما نتایج این دیدار را بر روی زمین نمی‌بینیم.

یعنی هنوز دولت عراق و نیروهای آمریکایی به نیروهای صدر حمله می‌کنند و منطقه شهرک صدر را بمباران می‌کنند؛ اما ایشان می‌گوید که نتایج به طور نظری و تئوری مورد پذیرش قرار گرفته؛ اما عملاً هنوز اجرا نشده است.

نظرشان این است که مالکی بر خواسته‌های خودش پافشاری کند که آن، موضوع خلع سلاح شیعیان توسط مقتدی صدر و معرفی مجرمین به دولت عراق است. مقتدی صدر با این خواسته‌ی مالکی هیچ وقت موافقت نمی‌کند و این به عنوان یک نقطه بن‌بست به حساب می‌آید.

شما اشاره کردید که شخص مقتدی صدر، هم با هیأت پارلمانی عراق و هم با مقامات ایران در اتخاذ سیاست متفاوتی در قبال میانه‌رو‌ها و تندروهای شیعه هم‌نظر است. آیا با آقای مقتدی صدر هم در این زمینه گفتگو و توافقی شده است؟

بحث و هدف اصلی آمدن این هیأت پارلمانی از عراق به ایران این بود که پیام دولت عراق به مقتدی صدر برسد و فرض بر این بود که مقتدی صدر در ایران است. ولی مشخص نیست که آقای مقتدی صدر در ایران است یا در ایران نیست.

منتها چیزی که این‌ها به دست آوردند، این است که پیام این‌ها از طریق دولت ایران به مقتدی صدر برسد و فکر می‌کنم که جواب مقتدی صدر هم این است که این‌ها نتیجه‌گیری کرده‌اند که نتایج مثبت و سازنده بوده است.

آقای هاشمیان، نکته دیگر مربوط به فعالیتهای شبکه‌ی منسوب به القاعده در عراق است. آیا اکنون مهم‌ترین عملیات دولت عراق و نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا متوجه کنترل و خلع سلاح شبه‌نظامیان شیعه است یا مسأله‌ی شبکه‌ی القاعده هم هم‌چنان خطر امنیت عمده به حساب می‌آید؟

القاعده در حال حاضر همراه با جیش‌المهدی یکی از چالش‌های مهم دولت عراق و آمریکاست. ابتدا دولت عراق می‌خواست که موضوع جیش‌المهدی را فیصله بدهد؛ به همین خاطر به این‌ها حمله کرد و در درجه دوم حمله به موصل در نظر گرفته شده است.

منتها در حال حاضر درگیری با جیش ‌المهدی به شکلی فرسایشی شده که آن نتایج دولت آمریکا و دولت عراق به دست نیامده است. به همین خاطر حمله به موصل را این مسأله عقب انداخته است. در واقع الان مشخص است که دولت مالکی هم‌زمان نمی‌تواند هم به جیش‌المهدی حمله کند و در همان زمان هم به القاعده در موصل حمله کند.

الان تبلیغاتی که دولت مالکی انجام می‌دهد، این است که برای تمام نیروها برای جمله به القاعده در موصل همه را آماده کرده و در ۱۵ زمینه بزرگ با دولت در موصل هم‌پیمان شدند و ۵۰ هزار نفر از عشایر را بسیج کرده‌اند و به خصوص قبیله بزرگ و محترم شمر را در شمال عراق - که این قبیله بسیار در آن مناطق بانفوذ است - با خودشان همراه کرده‌اند و الان منتظر هستند که از یک سو قضیه جیش‌المهدی را تمام کنند و از آن سو به القاعده در موصل حمله کنند.

منتها ماهیت القاعده در موصل در مثلث استان نینوا که مرکزش موصل است، استان صلاح‌الدین که مرکزش تکریت است و استان ویاله که این‌ها به شکلی هم به بغداد متصل می‌شوند، این مثلث را هنوز نتوانسته‌اند جمع کنند و من معتقدم که حتی اگر در موصل می‌توانند عملیات انجام دهند، تا حدودی با این مثلث مشکل خواهند داشت.