مردم آسفالت می‌خواهند یا نوار قرآن؟

آرش آتشزاد

غلامرضا بصیری‌پور کسی که سالها بر كرسی فرمانداری مشهد تكیه زده، در انجمن‌های غیردولتی حضور داشته و اكنون نیز نائب رئیس شورای شهر مشهد است. هم اصولگرایان خود را نزدیك به وی احساس می‌كنند و هم منتقدان اصولگرایی می‌توانند از صراحت بصیری‌پور برای بیان واقعیات بهره ببرند. بهانه نزدیک شدن دور سوم انتخابات شورا های شهر و روستا است تا کمی با او به نقد و نظر جریان‌هایی که حاکم است بپردازیم.

این گفت‌وگو در حالی انجام شد كه در مشهد قطب مهم حوادث سیاسی ایران اصولگرایان قرار است تا در ۲ قالب جبهه پیروان خط امام و رهبری و ستادهای مردمی احمدی‌نژاد، به ریاست امام جمعه مشهد، ۲ لیست ۲۲ نفره تهیه کنند و پس از بررسی این ۴۴ نفر اولیه، روی ۲۲ نفر توافق كنند و در ادامه روند انتخابات روی ۱۱ نفر به اجماع برسند البته این روزها شایع شده که اصول‌گرایان با لیستی مجزا از ستادهای احمدی‌نژاد و با ۵۰ کاندیدا وارد میدان خواهند شد. در همین حال اصلاح طلبان نیز با تشكیل یك تیم ۵ نفره شامل نمایندگانی از انجمن اسلامی فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد، جبهه مشاركت،سازمان مجاهدان انقلاب، اعتماد ملی و مجمع روحانیون مبارز قرار است تا بررسی بر روی صلاحیت كاندیداهای انتخابات شوراها را نهایی کنند.

بصیری‌پور در این گفت‌وگو به نقد عملكرد شورای دوم مشهد پرداخته و علیرغم اینکه عمده اعضای شورای دوم را اصول گرایان تشکیل می‌دهند،گفت كه به ۶۰ درصد از تركیب فعلی شورا رأی نمی‌دهد.

قوت و ضعف شوراهای دور دوم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با نگاهی به قانون اساسی، می‌بینیم كه نظام شورایی در كشور ما بسیار قدرتمند پیش‌بینی شده اما به خاطر نوپا بودن آن امروزه با مشكلاتی مواجه هستیم به‌طوری كه برخی افراد در گلوگاه‌هایی روند رشد شوراها را به تعویق انداخته‌اند. در مجلس شورای اسلامی نیز ابتدا دیدگاه مقابله با شورا مطرح بود كه بعدها با رایزنی‌های گسترده این نگاه رفع شد. من به عنوان عضو شورای عالی استانها می‌گویم كه طی ۸ سال گذشته حتی یك لایحه از شوراها به مجلس نرفته و این انفعال در بها دادن به نظام شورایی و به ساختار مردم سالاری دینی خدشه وارد می‌كند.

شوراها فراگیرترین سیستم غیردولتی در كشور است اما بدنه دولت فكر می‌كند كه با قدرت گرفتن شوراها اختیارات از لایه‌های زیرین قدرت سلب می‌شود بنابراین به رغم تأكید برنامه‌های سوم و چهارم توسعه بر واگذاری ۲۳ مسؤولیت دولت به شوراها، هنوز در بدنه دولت مقاومت در برابر شوراها احساس می‌شود. ۲۳ مسؤولیتی هم كه می‌خواهند به شوراها بدهند بیشتر مسؤولیت‌های دردسر آفرین برای دولت بوده است و اختیارات مهمی مانند زمین، شهرسازی و طرح‌های جامع شهری را به شوراها نمی‌دهند. از سال ۶۰ كه اولین قانون در مورد شوراها را داشته‌ایم تا امسال، روند واگذاری اختیارات به شوراها نزولی (به جز در سال ۸۲) و لایحه اخیر وزارت كشور در مورد شوراها نیز فاصله‌ای كیلومتری میان اصول قانون اساسی و وضع موجود شوراها ایجاد كرد.

در حال حاضر تناسبی میان انتظارات مردم از شوراها و اختیارات این نهاد دموكراتیك وجود ندارد و این بزرگترین معضل شوراها است. حدود ۴۰ درصد از پتانسیل‌های شهری در این دوره مورد استفاده قرار نگرفت و نظارت خوبی بر عملكرد شهرداری مشهد را شاهد نبودیم. اگر شورای سوم هم بخواهد مثل همین شورای دوم محافظه كار باشد به ۶۰ درصد این شورا رأی نخواهم داد چرا كه ۱۱ عضو شورا در مشهد باید هر یك قدرت و وزنه‌ای باشند نه اینكه نگاه‌ها به چند نفر باشد كه آنها چه رأیی می‌دهند، بقیه هم همان رأی را بدهند و بروز چنین آفتی در شوراهای دوم، نقص بزرگ این شورا بود. اگر تركیب شورای آتی مثل شورای حاضر باشد، نباید امیدی به تحول یا موفقیت داشت.

البته انتقاد من به شورای دوم به معنای نادیده گرفتن نتایج مثبت كار این شورا نیست. رساندن بودجه مشهد از ۷۰ میلیارد تومان به ۲۴۰ میلیارد تومان كار بزرگی بود اما سؤال اینجا است كه این جهش درآمدی منجر به رضایت مردم هم شد؟ ما باید از سیستم‌های درآمدی دنیا استفاده كنیم. در بسیاری از كشورهای پیشرفته مردم ۳۰ درصد از درآمدهای خود را به مدیران شهری می‌دهند راضی هم هستند، چرا؟ چون نتیجه مالیات دادن را می‌بنینند؛ در رفاه، آموزش و عمران شهری.
اما ما در شهرداری مشهد هیچ گاه سیستم جامع درآمدی پایدار نداشته‌ایم. رضایتمندی در نظام مالیات شهری ما غائب است و همین مشكل، در حال حاضر نارضایتی شهروندان را بالا برده است. در نهایت فكر می‌كنم كه عملكرد اجرایی شورای اول نسبتاً خوب و در حد مدیریت شهری مشهد بود اما شورای دوم نسبت به آنچه انتظار می رفت، مطلوب عمل نكرد.

علت ناهماهنگی بین شهرداری مشهد و شورا در چه بود و آیا استیضاح شهردار به این موضوع بر می‌گشت؟

من روی عملكرد شهرداری در این ۴ سال خیلی حرف دارم. بعضی مصوبات شورای شهر در این مدت یك سال طول می‌كشید كه توسط شهرداری اجرا شود. شهردار باید بداند كه مانند مدیر عامل یك شركت است كه باید در راستای سیاست‌های هیأت مدیره كار كند، اما شهردار به خیلی از تذكرات ما ( اعضای شورای شهر) بی اعتنا بود و حاصل همین بی‌اعتنایی طرح استیضاح شد اما ناگهان بزرگان شهر وارد شدند و گفتند استیضاح ضرر دارد.

یکی از نقدهای وارد بر شورای دوم مشهد این بوده كه در این شورا اعضایی بودند كه به رغم غیبت‌های بسیار، همچنان عضو باقی ماندند چون از اعضای اصلاح طلب علی البدل شورای شهر وارد شورا نشوند آیا این خط قرمز شورای دوم بود؟


قوانین داخلی شورا تصریح دارند كه غیبت ۱۲ جلسه غیرمتوالی در شورا در طول یك سال به لغو عضویت عضو غائب منجر می‌شود. در شورای دوم ما ۲ عضو داریم كه شاید یكی از آنها حدود ۸۰ جلسه غیبت داشته و هنوز هم عضو است، یا یكی دیگر از اعضا نیز معاون استاندار یكی از استانها شده و غیبت دارد اما چرا كسی عضویت وی را ابطال نمی‌كند معلوم نیست. قانوناً فرماندار و استاندار باید در این رابطه عمل کنند اما چنین نمی‌شود.

پس با این حساب شورای یازده نفره مشهد با نه عضو اداره می شود؟

بله ۹ نفر بیشتر نیستیم. ظاهرا قبل از شهردار باید به خاطر عدم استفاده از اعضای علی البدل، شورا را استیضاح كنیم. لغو عضویت غائبین را قانون می‌گوید.

بصیری‌پور تاکید می‌کندکه «در جلسات حزبی اصولگرایان شركت نمی‌كنم، شاید از ۲۰ جلسه‌ای كه تاكنون گذاشته‌اند، تنها ۳۰ دقیقه در یكی از جلسات حضور یافته باشم». وی در ادامه خود به جریان شناسی انتخابات پیش رو پرداخت، عملكرد معاون فرهنگی پیشین شهرداری مشهد و رییس فعلی خبرگزاری جمهوری اسلامی است) را به نقد كشید و از عملكرد شورا در رابطه با حل معضل اراضی قولنامه‌ای دفاع كرد.

رئیس شورای اسلامی استان خراسان رضوی و عضو شورای عالی استانها در تحلیل حضور جریان‌های سیاسی در انتخابات مشهد اشاره کرد:
همان طور كه می‌دانید پیروزی اصولگرایان بر اصلاح طلبان در شورای شهر دوم سرمنشاء سلسله پیروزی‌های دیگر این جناح در انتخابات‌ مجلس و ریاست جمهوری شد و به همین لحاظ شورای سوم برای اصولگرایان بسیار مهم است. شكست در انتخابات پیش رو می‌تواند این احساس را به وجود آورد كه سلسله شكست‌هایی برای اصولگرایان در پیش است. اما در این دوره مهمترین بحثی كه وجود دارد، نسبت مستقیم عملكرد دولت نهم با انتخابات پیش رو است. عده‌ای می‌گویند كه عملكرد دولت اصولگرا و عمل به وعده‌های انتخاباتی موجبات پیروزی دوباره اصولگرایان بر اصلاح طلبان در انتخابات شوراهای سوم می‌شود اما عده‌ای دیگر نیز معتقدند كه دولت احمدی‌نژاد در اجرای برنامه‌های خود موفق نبوده و سرخوردگی مردم از دولت باعث رویگردانی آنها نسبت به اصولگرایان شده است البته من بیشتر بر این عقیده‌ام كه عملكرد دولت به پیروزی اصولگرایان در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا می‌انجامد.

اما دلیل دیگری كه برای این پیروزی دارم، وجود پایه‌های قدرتمند اصولگرایی در مشهد است. البته در سراسر كشور جناح راست این آرای سنتی را دارد اما در مشهد به علت فضای مذهبی شهر، این آرای پایه مضاعف است و از آنجا كه در مقام فرماندار مشهد نزدیك به ۱۲ انتخابات برگزار كرده‌ام فكر می‌كنم كه حدود ۲۵ درصد از آرای كل شهروندان مشهدی، به‌طور سنتی و پایه در سبد اصولگرایان ریخته می‌شود. بنابراین بر این عقیده‌ام كه تنها اگر موجی غیرقابل پیش بینی در آستانه انتخابات به نفع اصلاح طلبان راه بیفتد (كه بعید است) ممكن است اصلاح طلبان در انتخابات شوراها پیروز شوند، در غیر این صورت اصولگرایان برنده انتخابات پیش رو خواهند بود.
در شهرهای دیگر ممكن است اصولگرایان عضو شورا با عملكرد خود دوباره مردم را به سوی جریان اصولگرایی كشیده و پیروز شوند اما در مشهدعملكرد شورای دوم كمكی به پیروزی اصولگرایان نمی‌كند و تنها باید روی فضای اصولگرای كشور و آرای سنتی در مشهد حساب باز كنیم.

منظور شما وجود آرای خانوادگی و تکلیفی است ؟

مردم ما همواره به سمت آسان‌ترین كارها می روند. از یك نفر می‌پرسند كه به چه كسی رأی دهیم و وی هرچه گفت، آنها هم به همان رأی می دهند. قانون، فرهنگ جامعه و نخبگان ما باید به این نتیجه برسند كه حضور انبوه كاندیداها انتخابات را لوث می‌كند.
البته خلاء قانونی هم داریم كه در طرح اخیر مجلس در حال رفع شدن است.

مثلاً در قوانین شورا سواد خواندن و نوشتن برای كاندیداتوری كافی است.این قانون متعلق به اول انقلاب است الان چنین قوانینی پاسخگویی مشكلات نیستند. سواد، مردمداری، خوش‌نامی برای انتخاب اصلح مهم است اما چه سوادی؟ چگونه خوشنامی‌ای؟ نخبگان ما باید به اینجا برسیم كه فقط تأثیرگذارها بیایند.حالا كه مدل كشورهای پیشرفته را برای انتخابات نداریم و جامعه چندان به سوی تحزب گرایی نرفته است، لااقل نخبگان به توان و پتانسیل خود نگاه كنند، بعد وارد عرصه انتخابات شوند. در دوره دوم انتخابات شوراها، ۴۰۰ برابر كرسی‌های شورای شهر مشهد در این شهر كاندیدا داشتیم. وقتی كه فرماندار بودم، پیش می‌آمد برای انتخابات مجلس، فرمانداری جا نداشت كه نامزدهای انتخاباتی در محل، فرم كاندیداتوری پُر كنند. این یك ضعف است و فلسفه رقابت‌های انتخاباتی را زیر سؤال می‌برد. مردم هم باید در آرای خود، به جای نسبت‌های فامیلی با كاندیداها، توان و پتانسیل آنها را مورد توجه قرار دهند.

عملکرد معاون شهرداری مشهد را که اینک رئیس خبرگزاری "ایرنا"است چگونه می‌بینید؟

بعضی افراد خیلی تلاش می‌كنند تا به یك جایی برسند اما اینكه برای رسیدن به یك پست یا مقام، تا چه حد از امكانات شهری بهره برده و تبلیغ خود را می‌كنند را مردم و رسانه‌ها باید پیگیری كنند.
رسانه‌ها باید بررسی كنند كه افطاری‌های رایگان به مردم، دادن كتاب مجانی به مساجد به صورت انتخابی به چه منظوری انجام گرفته است.

در قالب نظرسنجی بپرسید انتظار شهروندان از شهرداری چیست؟ ببینید چند درصد آسفالت و فضای سبز می‌خواهند یا خواهان كاهش عوارض شهری هستند و چند در صد هم می‌گویند از شهرداری كتاب و نوار قرآن می‌خواهیم! باید انتظارات مردم را سنجید و بعد عمل كرد.
اگر حاصل نظرسنجی‌ها این بود كه مردم از شهرداری كتاب می‌خواهند یا مثلاً می‌خواهند كه شهرداری مشكلات فرهنگی شهر را حل كند، ما هم می‌گوییم آموزش و پرورش و وزارت ارشاد منحل شوند و همه كارها به شهرداری سپرده شود. اما آیا واقعاً انتظار مردم از شهرداری حل مسائل فرهنگی است؟

من نمی‌گویم كه معاونت فرهنگی شهرداری در طی مدتی كه آقای فیاضی آن را اداره می‌كردند فعال نبوده، بوده اما در چه جهتی؟ می‌گویم اگر می‌خواهید CD‌های رایگان دست مردم بدهید، آموزش حقوق شهروندی، فرهنگ شهرنشینی، مراقبت از فضای سبز و اینطور مسائل باشد. آیا این سیستم بلندگویی در شهر كه راه انداخته‌اید و از هر خیابانی صدایی می‌آید، این ترویج فرهنگ شهری است.

سؤال من این است كه معاونت فرهنگی شهرداری در زمینه ترویج فرهنگ و حقوق شهروندی چه كرده؟ برخی می‌گویند کار های انجام شده مصوبه شورا بوده، من می‌گویم شورا هم اشتباه كرده، چون خط فكری یكی است مصوباتی هم راستا با اقدامات بعضی‌ها تصویب شده.