ايران و آمريکا

برداشت‌های ما از اوباما و تأثیر آن بر انتخابات

مهدی جلالی‌: البته واضح و مبرهن است که اوباما توانسته به گونه‌ای غیرقابل انکار در قلب جهانیان رسوخ کند. این از معدود مواردی است که یک نوع شیفتگی اجتماعی از سنخ شیفتگی‌هایی که معمولاً برای رهبران جنبش‌های اجتماعی دیده می‌شود، برای یک سیاست‌مدار به وجود آمده است. ما ایرانیان نیز بیش و کم پدیده‌ی «اوباما فیلی» را تجربه کرده و حتا دامنه‌ی آن به حکومت جمهوری اسلامی هم سرایت کرده است. در این میان سخن آقای احمدی‌نژاد وقتی که گفت نمی‌گذارند اوباما انتخاب شود، باری اذعان روشنی است به این‌که اوباما برخواسته از مردم است.

کابینه اوباما، مجری تغییر یا همان سیاست پیشین؟

مریم محمدی: با اعلام اسامی برخی از افراد کابینه‏ی رییس جمهور جدید آمریکا‌، پرسش این است که انتخاب این افراد، امیدهای ایجاد شده در جهت تغییر سیاست جهانی آمریکا و به تبع آن روابط بین‏الملل را، تقویت می‏کند یا خیر. در غرب این زمزمه بیش از همه شنیده می‏شود که کابینه‏ی آقای اوباما، مجری تغییرات مورد انتظار نیست. در این مورد با آقایان امیر محبیان، تحلیل‏گر سیاسی و عضو شورای مرکزی «حزب نواندیشان ایران اسلامی» در تهران و همین‏طور آقای سعید محمودی، استاد حقوق و روابط بین‏الملل در سوئد، گفت‌وگو کرده‏ام.

سیاست گفت و گو یا جنگ؟

نیک‌آهنگ کوثر: نیویورک تایمز صبح روز دوشنبه، به نقل از سردار جعفری، گزارش داد یک شبکه جاسوسی وابسته به سازمان جاسوسی اسرائیل در هم شکسته شده است. اما گزارش مهم نیویورک‌تایمز در‌باره ایران که باعث اعتراض مقامهای ایرانی هم شد، در‌باره جمعآوری مقادیر لازم اورانیوم برای تولید یک بمب اتمی بود. بر اساس شاخصها و گزارشهای تهیه شده به وسیله بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران در نطنز موفق به تولید بیش از ۶۳۰ کیلوگرم اورانیوم به درجه غنیشدگی کم شده است.

«اوباما پاسخ خود را برای آقای خامنه‌ای بفرستد»

نیک‌آهنگ کوثر: در حوزه سیاست خارجی، ایران یکی از دغدغه‌های بوش و اوباما تا پیش از ۲۰ ژانویه خواهد بود. تبریک سریع رییس‌ جمهوری ایران به باراک‌ اوباما و انتظار پاسخ‌گویی صریح از سوی بسیاری منتقدان و ناظران نشان‌دهنده‌ی اهمیت بیش از حد امکان عملی شدن قول رییس‌‌جمهور آمریکا در مورد گفت ‌و گوی بدون پیش‌شرط با ایران است. عليرضا نامور‌ حقيقی، مدرس دانشگاه تورنتو معتقد است: «برای آن‌که‌ رییس جمهوری ایران از این نامه برای اهداف انتخاباتی بهره‌برداری نکند، اوباما می‌تواند پاسخ را به آیت‌الله خامنه‌ای بدهد.»

بنی‌صدر: اوباما با احمدی‌نژاد به جایی نمی‌رسد

مریم محمدی: با انتخاب باراک اوباما، سناتور دموکرات به ریاست‌جمهوری امریکا، گمانه‌زنی‌ها درباره‌ی چارچوب سیاست‌های خارجی آمریکا به رهبرب امریکا اغاز شده است. اوبا در سخنرانی‌های انتخاباتی خود، بر لزوم گفت و گو با ایران تاکید کرده بود. در این زمینه با ابوالحسن بنی‌صدر، اولین رییس‌جمهوری اسلامی ایران گفت و گو کرده‌ام. او می‌گوید: « خطر تشدید مجازات‏های اقتصادی و فشار به مردم ایران وجود دارد و نمی‏توان آن را نادیده گرفت. حتی خطر جنگ را هم نمی‏شود گفت، به کلی از بین رفته است، با توجه به این که اسراییل وجود دارد، حکومت ایران و بحران‌سازی‏های‏اش هم وجود دارند.»

«اکثریت ایرانی‌های آمریکا، به اوباما رای می‌دهند»

مریم محمدی: کمتر از چهار روز روز دیگر انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا برگزار می‌شود. انتخابات آمریکا بنا‌ بر موقعیتی که این کشور در سطح جهان داشته، همواره در خارج از مرز‌های خود نیز اهمیتی شاید برابر با داخل آن دارد. برای آشنایی بیشتر با فضای کلی و شرایطی که بر این دوره از انتخابات آمریکا حکم‌فرماست، با علی شاکری، پژوهشگر سیاسی و مشاور هیأت مدیره‌ی مرکز صلح در دانشگاه کالیفرنیا شهر ارواین گفت و گو کردم. او می‌گوید: «به نظر من به خاطر این‌که ایرانی‌های نسل جدید، بیشتر در محاسبات اقتصادی و اجتماعی و مسأله‌ی فرهنگی و غیره، رابطه‌ی دو ملت ایران و آمریکا را می‌خواهند،و تضاد آنتوگونیستی را طلب نمی‌کنند، جو عمومی نسبت به کسی است که در رهبریت آمریکا، مدافع زبان دیالوگ و ارتباطات است و به نظر من بیشتر به اوباما أای خواهند داد.»

«ایران و امریکا راهی جز صلح ندارند»

مریم محمدی: آقای احمدی‏نژاد برای چهارمین بار در طول سه سال و اندی ریاست جمهوری خود، به نیویورک سفر کرده و در مجمع عمومی سازمان ملل حاضر شده است. آقای احمدی‏نژادر در این سفر، واضح‏تر از همیشه خواهان مذاکره نزدیک با آمریکا شد و گفت که حاضر است با هرکدام از کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا گفت و ‏گو کند. در این رابطه با آقای هوشنگ امیراحمدی گفت و گو کردم.

«اوباما در دو ماه آینده موفق‌تر خواهد بود»

مریم محمدی: کم‌تر از ده ماه به انتخابات ریاست جمهوری در ایران و کم‌تر از دو ماه به انجام این انتخابات در آمریکا باقی مانده است. آن چه مسلم است اهمیت انتخابات اخیر آمریکا و نقش آن در روابط این کشور با ایران است. مهرداد مشایخی، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه ویرجینیا در این باره معتقد است که پیروزی باراک اوباما در ریاست جمهوری آمریکا احتمال شانس مذاکره با ایران را افزایش خواهد داد. هم‌چنین امکان دادن امتیازاتی از سوی آمریکا به ایران خواهد بود.

حرف آخر را چه کسی خواهد زد؟

نادر فکوهی: محمود احمدی‌نژاد تا کنون دو بار با کانال‌های پربیننده آمریکایی گفت و گو کرده است. او از جمله سوژه‌های جذابی است که در مقطع پخش برنامه او، قیمت تبلیغات تلویزیونی افزایش می‌یابد. بسیاری در جهان مایلند که او، طنز تنیده در کلامش و این را که به تمامی سؤالات با ادبیاتی خاص پاسخ می‌دهد، بارها ببینند و کنجکاوانه، تنها رییس‌جمهوری را که پس از جنگ دوم جهانی شعار «اسراییل باید از صحنه روزگار حذف شود» را سر داده، تجزیه و تحلیل کنند.

احمدی‌نژاد و جلب افکار عمومی مردم آمریکا

واروژ میناسیان: متن منتشر شده از گفت و گوی محمود احمدی‌نژاد با شبکه ان.بی.سی آمریکا نشان می‌دهد که او با مردم آمریکا دوستانه سخن گفته و مثل همیشه به دولت‌مردان آمریکا توصیه کرده است که مردم ایران را تهدید نکنند. در سال‌هایی که ریاست‌جمهوری جورج بوش و محمود احمدی‌نژاد با یکدیگر تقارن زمانی پیدا کرده‌اند، هر دو رییس‌جمهور بارها ملت‌های مقابل را نصیحت کرده‌اند که شایسته زندگی‌ بهتری هستند و دولت‌مردانشان آن را از آنان دریغ کرده‌اند. نصایح این دو، برخی اوقات تا جایی پیش ‌رفت که گمان می‌شد آنان بیشتر نگران مردم کشور مقابل هستند تا مردم خود.

آمریکا و ایران: مذاکره‌ای یک‌طرفه

مجله تایم، ماسیمو کالابرسی‌‌، ترجمه‌ی احسان نوروزی: پذیرش بسته پیشنهادی از سوی ایران می‌تواند چند ماه آشفتگی برای آنان در پی داشته باشد. پس باید دوباره پرسید چرا آن‌ها باید چنین کاری انجام دهند؟ رایس می‌گوید اگر ایرانی‌ها تا دو هفته آینده توافق خود را اعلام نکنند، امریکا برای آغاز دور چهارم مجازات‌های پذیرفته‌شده در سازمان ملل تلاش خواهد کرد. رایس روز دوشنبه گفت: «اگر آن‌ها تصمیم به تعلیق غنی‌سازی نگیرند، آن‌گاه ما در وضعیتی خواهیم بود که مجبوریم به شورای امنیت بازگردیم.»

مذاکره با ایران، با هدف کمک به مک‌کین

نیک‌آهنگ کوثر: رفتار سیاسی ایالات متحده آمریکا در هفتههای گذشته نسبت به ایران تغییر کرده، به نحوی که در گفت و گوی اخیر سولانا- جلیلی، ویلیام برنز، معاون وزیر خارجه آمریکا حاضر بود. همین رابطه با دکتر مهرزاد بروجردی، استاد علوم سیاسی دانشگاه سیرا‌کیوز نیویورک می‌گوید: «‌اتفاقاتی که در کشورهایی مثل عراق و افغانستان روی می‌دهد، امریکا را به این نتیجه رسانده است که حل این مشکلات بدون درگیر شدن دیپلماتیک با ایران، لزوماً امکان‌پذیر نیست.»

«در مرحله ورود به تعامل بین ایران و آمریکا هستیم»

سید سراج‌الدین میردامادی: اظهار تمایل آمریکا به راه‌اندازی دفتر حافظ منافع در ایران و حضور معاون وزارت خارجه این کشور در مذاکرات ایران و غرب، می‌تواند نشانه‌ای از تغییر نحوه مواجهه دو دولت باشد. احمد سلامتیان، تحلیل‌گر سیاسی در گفت و گو با زمانه در این باره می‌گوید: «می‌توان گفت ما در این چند روز گذشته در مرحله ورود به زمان تعامل و گفت و گو بین ایران و آمریکا در مورد پرونده هسته‌ای و سایر پرونده‌های مورد اختلاف دو کشور هستیم.»

«هدف آمریکا، برقراری رابطه با ایران است»

نیک‌آهنگ کوثر: دکتر علی‌داد مافی‌نظام، تحلیل‌گر مسایل سیاسی در کانادا درباره‌ی‌ حضور یک نماینده‌ی بلند پایه‌ی آمریکا، ويليام برنز در مذاکرات سولانا و جلیلی می‌گوید: «دولت آمریکا یک تصمیم استراتژیک گرفته است. این تصمیم فراجناحی است. یعنی با وجود این که چند ماه بیشتر از ریاست جمهوری آقای بوش نمانده است، آنها به این نتیجه رسیده‌اند که ایران را به هیچ عنوان نمی‌شود نادیده گرفت. این گفت‌و‌گو مقدماتی است برای مذاکرات دو جانبه و برقراری روابط بین دو کشور.»

هوشنگ امیراحمدی: سمبل رابطه ایران و آمریکا شده‌ام

نیک‌آهنگ کوثر: دکتر هوشنگ امیراحمدی، سال‌هاست برای ایجاد فضای گفت و گو بین ایران و آمریکا تلاش می‌کند، این روزها با سفر به تهران، خودش به خبر تبدیل شده است. او در گفت و گو با زمانه می‌گوید: «یک واقعیت این است که مردم ایران واقعاً می‌خواهند این مشکل حل شود و فکر کنم یک دلیل این که من تبدیل به خبر شده‌ام، همین است. یعنی اصلاً من را خبر می‌کنند که بگویند این رابطه را می‌خواهیم. من این بار بیش از هر دفعه دیگری در گذشته احساسم این بوده است که مردم به سرعت به سمت حل این مشکل ترغیب شده‌اند و علاقه‌مندند. امیدوارتر هم هستند.»

«مشکل ایران و آمریکا، با جنگ حل نمی‌شود»

مریم محمدی: دکتر گودرز اقتداری، تحلیل‌گر سیاسی درباره‌ی احتمال بروز جنگ میان آمریکا و ایران می‌گوید: «‌‌واقعیت این است که آمریکا و ایران نمی‌توانند با یک حرکت نظامی مشکلی را که میان‌شان وجود دارد، حل کنند. این مسأله برای اسراییل هم از طریق نظامی قابل حل نیست. اسراییل اگر هم حمله کند، ممکن است به نطنز هم حمله کند. ولی مشکل اساسی این‌ها، با چنین حمله‌ای حل نخواهد شد.‌»

صدای جنگ - سکوت دیپلماسی

نادر فکوهی: روزی نیست که کانال‌های خبری و روزنامه‌های بین‌المللی گزارشی کم و بیش مشابه از «احتمال وقوع درگیری نظامی میان ایران و اسراییل یا آمریکا» منتشر نکنند. واکنش ایران اما از تمامی جهات تازه است. تا کنون سابقه نداشته است که در طول چهار سال اخیر که منازعه ایران و آمریکا و اسراییل بر سر مسأله اتمی وجود دارد، فرمانده سپاه، اصلی‌ترین گوینده از سوی ایران باشد و تقریباً هر روز درباره توان نظامی ایران و ناتوانی «دشمنان» سخن بگوید.

«ایران، خودش را برای دفاع آماده می‌کند»

نیک‌آهنگ کوثر: حسین باستانی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر سیاسی درباره‌ی نگرانی‌های اخیر درباره وقوع جنگ و سخنان فرمانده سپاه می‌گوید: «‌آن‌ها می‌گویند اصولاً همکاری با سازمان‌های بین‌المللی، آژانس یا نهادهای دیگر‌،‌ نهایتاً باعث نمی‌شود که آمریکایی‌ها بخواهند به ما حمله نکنند. ته آن مثل این می‌شود که مثل عراق‌؛ عراق از یک جایی به بعد همکاری کرد؛ وقتی کامل خلع سلاح شد و دیگر هیچ چیز برای دفاع از خودش نداشت، آن وقت باز به یک بهانه‌ای به او حمله می‌کنند.»

سر و صدای حمله به ایران ادامه دارد

هفته‌نامه تایم، برگردان بنفشه سرتیپی: در حال‌حاضر نامزدهای جمهوری‌خواه در کنگره آمریکا با بدترین کابوس انتخاباتی نسل روبرو هستند و به همان میزان، تمایلی هم به حمایت از اقدام نظامی علیه ایران ندارند. حتی مقامات کابینه بوش، کاندولیزا رایس وزیر امورخارجه و رابرت گیتس وزیر دفاع هم به طور مکرر و علنی با این مساله خونسردانه برخورد کرده‌اند.

«ماه‌های حادثه در پیش است»

مریم محمدی: مبارزات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری و به ویژه مواضع نامزدها درباره ایران، به دقت از سوی ایرانیان دنبال می‌شود. در این باره با دو استاد دانشگاه تحلیل‌گر مسائل سیاسی در آمریکا، آقایان دکتر منصور فرهنگ و دکتر هوشنگ امیراحمدی گفت و گو کردم. آقای امیراحمدی به زمانه گفت: «من اعتقاد دارم در این چهار پنج ماه آینده، چهار پنج ماه سیاست‌گذاری نخواهد بود؛ بلکه چهار پنج ماه حادثه خواهد بود.»