گفت و گو

‫کمک ایران برای راه‌های تاجیکستان

امام‌علی ‌رحمان، رییس‌جمهور تاجیکستان در سفر خود به ایران، روز جمعه در مورد همکاری با ایران در بخش صنایع خودروسازی، راهسازی و خط راه‌آهن ایران به چین ابراز علاقه‌مندی کرده است. این در حالی است که کشور فارسی‌زبان تاجیکستان که ۱۵ سال پیش، از اتحاد شوروی پیشین استقلال یافته است در این مدت روابط پر فراز و نشیبی را با ایران داشته است. عبدالمجید شریف‌اُف، سرپرست وزارت راه در این باره می‌گوید:‌ «تا به حال ایران برای بهبود وضع راه‌های تاجیکستان کمک زیادی کرده است. این راه از شهر دوشنبه به خجند است».

طنز پردازی یک زن مسلمان

شزیه میرزا، یکی از طنزپردازان جوان بریتانیای است که از سال ۲۰۰۰ تا به حال به عنوان تنها طنزپرداز زن مسلمان شناخته شده است. پدر و مادر شزیه پاکستانی هستنند و خود او در بریتانیا به دنیا آمده و خود را بریتانیای می‌داند. او خود را سیاسی یا فعال زنان نمی‌داند، بلکه معتقد است که طنزپردازی‌اش به زندگی روزمره مربوط است. شیزه حتی یک برنامه درباره زنان ریش‌دار تهیه کرد و در آن به این موضوع پرداخت که چه ایرادی دارد زنان هم ریش داشته باشند. با او درباره کار و زندگی‌اش صحبت کردم.

آسیای میانه در عزای عمومی

به بهانه‌ی سقوط هواپیمای مسافربری که کشته‌های بسیاری برجای گذاشت، در قرقیزستان، روز عزای ملی اعلام شد. عوض‌گیلداشف، معاون رییس شبکه آسیا پلاس، در رابطه با این حادثه می‌گوید: مقامات رسمی قرقیزستان عمل تروریستی و یا دیگر عملیات‌ها را انکار می‌کنند.

رودکی دوباره جوان شد

کشور تاجیکستان، امسال را سال رودکی اعلام کرده و به همین بهانه گردهمایی‌های فرهنگی زیادی هم در این چند ماه در تاجیکستان برپا شده است. در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان از مجسمه‌ی رودکی پرده‌برداری شد. در این مراسم رییس جمهوری تاجیکستان، امامعلی رحمان و تعدادی از شخصیت‌های فرهنگی تاجیک هم شرکت داشتند. به همین مناسبت با قادر رستم، سردبیر روزنامه تاجیکی چراغ روز، گفت و گو کردم.

«روسیه همین نزدیکی‌ها خواهد ماند»

سایه جنگ، هنوز بالای سر منطقه قفقاز و مخصوصاً مردم اوستیای جنوبی در گرجستان دیده می‌شود. مارگاریتا آخ‌ویلیدیانی، پژوهشگر و روزنامه‌نگار آزاد گرجی در گفت و گو با رادیو زمانه درباره این بحران می‌گوید: «این بحران برای گرجستان تا سال‌ها ادامه خواهد داشت. روسیه در همین نزدیکی‌های خواهد ماند؛ منتظر این‌که گرجستان کوچک‌ترین اشاره بکند و آن‌ها همین لحظه، دوباره جنگ را شروع می‌کنند. نه؛ جنگ به این زودی‌های تمام نمی‌شود.»

کارگری برای شهریه دانشگاه

از سه ماه تعطیل تابستانه، بیشتر از دو هفته به آغاز شروع سال جدید تحصیلی در مدارس و دانشگاه‌های ‌تاجیکستان نمانده است. بر ما روشن نیست در این سه ماه به جوانان تاجیک در داخل و خارج از تاجیکستان چه گذشت. اما روشن است که وضع سنگین اقتصادی، بیشتر جوانان را به کارهای سیاه و مردیکاری در کشور‌های همسایه کشانده است. در مورد وضع اقتصادی و تأثیر آن بر تحصیل جوانان در این کشور با پرویز ملاجانوف، تحلیل‌گر مسایل اقتصادی، خلوت‌شاه محمود، روزنامه‌نگار و مجری برنامه‌های تلویزیونی «سیمای مستقل تاجیکستان» و با علم‌جان سلیم‌زاده‌، وزیر سابق فرهنگ تاجیکستان گفت و گو کردم.

«جنگ تازه شروع شده است»

دیروز، یک‌شنبه ‌صدها ‌نفر رو به روی سفارت ‌روسیه در واشنگتن گرد هم آمدند و با شعار‌های ضد جنگ روسیه و گرجستان، ساعت‌ها اعتراض خود را به گوش کارمندان این سفارتخانه رساند. ‌دومینک افینیتا، نایب رییس بخش ایتالیای ‌سازمان گزارشگران بدون مرز می‌گوید: «‌روسیه به هیچ‌وجه عقب‌نشینی نکرده و ما بیش از همه نگران رسیدن کمک غذایی به پناهندگان و آسیب‌دیده‌گان این جنگ هستیم.»

«خط فارسی برای روشنفکران است»

بسیاری از روشنفکران تاجیک دوست دارند خط فارسی را به راحتی بخوانند و بنویسند، و در فکر ساختن یک نرم‌افزار برگرداندن خط فارسی به سیریلیک و بالعکس هستند. عبدالفتاح واحدوف، مدیر بخش «مونیتورینگ دسترسی به اطلاعات»، در «انجمن ملی رسانه‌های مستقل تاجیکستان» در‌باره گسترش خط فارسی در این کشور می‌گوید: «هراس حکومت و دولت تاجیکستان از آن است که اگر امروز یک‌باره به خط فارسی روی بیاورند، مردم زیادی بی‌سواد می‌مانند».

الکساندر سالژنتسین، نویسنده‌ای نامحبوب در آسیای میانه

چند روز است که الکساندر سالژنتسین، نویسنده نامدار روس درگذشته و در کشورهای آسیای میانه مردم دوباره به مرور خاطرات سال‌های ۱۹۹۰ خود برگشته‌اند و شاید به گفته‌های این نویسنده با دید دیگری نگاه می‌کنند. سالژنتسین معتقد بود که آسیای میانه باید از اتحاد جماهیر شوروی آن زمان جدا شود. وی آسیای میانه را سدی برای پیشرفت روسیه به عنوان یک کشور متعهد می‌دانست. این موضوع را با چند نفر از صاحب نظران در میان گذاشتم.

دختر کاسترو: من منتقد رژیم کاسترو هستم، نه خود فیدل‌

آلینا فرناندز رولتا، دختر فیدل کاسترو، در گفت‌وگو با زمانه درباره فیدل کاسترو می‌گوید: «‌من هیچ‌وقت با او زندگی نکرده‌ام، او را در محیط خانواده ندیده‌ام. تنها چند دیداری با او داشتم. چون او هیچ‌وقت با مادر من ازدواج نکرد و هیچ‌وقت برای من «پدر‌» نبود. او هیچ‌وقت برای من قصه‌ی شب نخوانده است. او رهبری مطلق بوده، به مدت ۵۰ سال پدر کشور بوده. گاهی چهره‌ی پدر سخت‌گیر و گاهی هم چهره‌ی پدری خوب و مهربان را داشته است. با این سیما من مطمئنم که بسیاری از مردم چنین شخصی را دوست دارند.»

در راه تلویزیون مشترک فارسی‌زبانان

هفتم ماه ژوییه، نمایندگان کشورهای فارسی‌زبان تاجیکستان، افغانستان و ایران، سند تأسیس یک تلویزیون جدید فارسی‌زبان را امضا کردند. این نخستین نشست کاری پروژه بود و نشست دوم قرار است روز هفتم آگوست برگزار شود. قرار است مرکز این تلویزیون در شهر دوشنبه‌، پایتخت تاجیکستان باشد. راه‌های تطبیق برنامه‌های این تلویزیون جدید با فرهنگ و معیارهای اخلاقی هر سه کشور، در حال بررسی است. با آقای فرخ عمروف، تحلیل‌گر مرکز مطالعات رییس‌جمهور تاجیکستان در این باره گفت و گو کردم.

«شعرهای رودکی گم شده است»

در سمرقند و همین طور در تاجیکستان به بهانه هزار و صد و پنجاهمین سالگرد تولد رودکی، شاعر پارسی‌گوی ایرانی، جشن‌های دنباله‌داری برپا است و در این بین افضل‌شاه با خواندن سروده‌های رودکی، نقش مهمی دارد. او در گفت و گو با رادیو زمانه می‌گوید: «واقعاً شعرهای رودکی گم شده است. من باور دارم که از استاد فردوسی بزرگ، همیشه تا امروز هر شاعری که به فارسی حرف می‌زد و شعر می‌گوید، به فکر من، آن شعرهای گمشده رودکی است.»

تاجیکستان از سلفی‌ها می‌ترسد

در تاجیکستان، حضور طرفداران مذهب سلفی که به عنوان بنیادگرایان مذهبی محسوب می‌شوند، در مساجد ممنوع شده است. به همین بهانه با جمال‌الدین محمود، مدیر بخش فرهنگی حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در این باره گفت‌و‌گو کردم. او معتقد است از آن‌جا که ۹۹ درصد مردم در تاجیکستان مسلمان هستند، ظهور مذهب‌ها و جریان‌های دیگر برای دولت و تاجیک‌ها یک اختلاف، خلل و همدیگر نافهمی به وجود آورده است.

«زمینه‌سازی دولت ازبکستان برای سرکوب خبرنگاران»

بنا بر گزارش‌ها، تلویزیون دولتی ازبکستان اخیراً به پخش برنامه‌هایی درباره محل اقامت و زندگی خصوصی خانواده‌های خبرنگاران رادیو آزادی در این کشور پرداخته و تبلیغات منفی علیه آنان را سازمان داده است. این مساله موجب نگرانی خبرنگاران درباره امنیت زندگی و شغلی آن‌ها شده است. در این مورد با تولقن قرایف، خبرنگار سابق رادیو آزادی گفت و گو کردم.

امنیت، دشمن اصلی کشت تریاک در افغانستان

حبیبه سرابی، والی یکی از ولایت‌های بامیان در افغانستان در مورد کشت مواد مخدر در افغانستان می‌گوید: «‌متاسفانه جنگ و نابسامانی باعث شد که کشت کوکنار در افغانستان رایج شود. البته کشت کوکنار بیشتر در زمان طالبان و از زمان جنگ مجاهدین در سال‌های ۹۲ رایج شد. به خاطر این‌که یک منبع درآمد بود برای کسانی که جنگ می‌کردند.»

اینترنت برابر قیمت یک کبریت در ازبکستان

«آداش ایستاد» نویسنده سمرقندی که بیشتر در زمینه داستان‌های تخیلی فعال است، به تازگی به جمع وبلاگ‌نویسان پیوسته است. او معتقد است نویسنده‌های تاجیک و روزنامه‌های تاجیکی باید در اینترنت منتشر شوند تا بین تاجیکان برون‌مرزی و داخل همیستگی لازم ایجاد شود. با او گفت و گو درباره وبلاگش و اینترنت در تاجیکستان گفت و گو کردم.

گرانی، بیکاری و بی‌برقی در تاجیکستان

بتا پلیبانی، هماهنگ‌کننده‌ی رسانه‌ای سازمان غیردولتی «Press Now» که از تاجیکستان برگشته است، در گفت‌وگویی با زمانه می‌گوید: «‌من فکر می‌کنم مردم دیگر طاقت صبر ندارند و اگر وضع اقتصادی همین‌طور باقی بماند، مردم به شور خواهند آمد. هرچند در تاجیکستان بعد از جنگ داخلی تغییرات و پیشرفت صورت گرفته، اما چنان آرام که آدم فکر می‌کند اصلاً هیچ تغییراتی در این چند مدت آخر صورت نگرفته است.»

یکی از بدترین سال‌ها برای آزادی بیان در افغانستان

اورزالا اشرف، فعال حقوق زنان و کودکان در افغانستان است که به بهانه سوم می، روز جهانی آزادی مطبوعات با او در مورد چشم‌انداز وضعیت مطبوعات در افغانستان گفتگویی کردم. او به زمانه گفت: «ترور،‌ تهدید و مرگ، ضرب و شتم و زندانی ساختن خبرنگاران، همگی بدترین اشکال نقض آزادی بیان و حتی نقض حقوق بشر است. این موضوعات همگی در سال گذشته در افغانستان وجود داشت.»

روزنامه‌نگاری یعنی «از خود گذشتگی»

هر چند وضع روزنامه‌نگاری در تاجیکستان امروز به مراتب بهتر از کشورهای همسایه آن دانسته شده، اما روزنامه‌نگاری در تاجیکستان تازه به استقلال رسیده، کاری سخت و فرساینده محسوب می‌شود. به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات با چند تن از روزنامه‌نگاران باسابقه تاجیک در تاجیکستان تماس گرفتم و از وضع روزنامه‌نگاری در چند سال آخر پرسیدم.

«شهروند تاجیک سرمایه‌گذاری زیربنایی می‌خواهد»

برنارد کوشنر، وزیر خارجه فرانسه طی سفر خود به آسیای میانه در دوشنبه پایتخت تاجیکستان از حمایت مالی فرانسه از پروژه‌ی توسعه‌ی فرودگاه این شهر خبر داده است. در این باره با عبدالغفار کمال، تحلیل‌گر مسایل تاجیکستان گفت‌وگو کردم.