شهزاده سمرقندی


گفت‌وگو با شکیب مصدق، خواننده‌ی افغان
«عاشقانه خواندن کافی نیست»

شهزاده سمرقندی: گروه «مورچه‏ها»، از حدود پنج سال پیش در افغانستان فعالیت می‏کند و اکنون حدود پنج‌ماه است که به دلایل امنیتی افغانستان را ترک کرده و اعضای آن در شهرها و کشورهای مختلف به‏سر می‏برند. این گروه چند وقت است که با اجرا در سبک «بلوز» با ته‏مایه‏ی موسیقی افغانی، توجه زیادی را به‏خود جلب کرده است. مجموع کارهای اخیر آنها نیز با عنوان «گزارش اقلیت» در وبلاگ شخصی شکیب مصدق، در دسترس عموم قرار دارد. با شکیب مصدق خواننده تک‌خوان این گروه گفت‌وگو کردم.



پری زنگنه، خواننده و پژوهشگر:
«با زندگی نابینایان آشنا شویم»

روز یکشنبه، چهاردهم آذرماه، شهر آمستردام میزبان پری زنگنه، خواننده‏‌ی سرشناس ترانه‌‏های محلی ایران بود. در این برنامه که در «کافه مضراب»، یکی از مراکز فرهنگی ایرانی شهر آمستردام برگزار شد، خانم زنگنه در باره‏‌ی کتاب‏ خود «آن سوی تاریکی» که توسط انتشارات کتابسرا منتشر شده به زندگی نابینایان در ایران پرداخت و قسمت‌‌هایی از کتاب خود را برای حاضران در جلسه خواند. به همین بهانه، با او به گفت‏‌وگو نشسته‏‌ام.



گفت‌‌وگو با هادی خرسندی، طنزپرداز:
«دموکراسی این نیست»

شهزاده سمرقندی: هادی خرسندی، مانند هزاران دوستدار هنر مرضیه، در سوگ دوست عزیز خود به‏‌سر می‏‌برد؛ دوستی که نام خود را با کارهایی ماندگار، در تاریخ هنر فارسی‌‏زبانان جاودانه کرده است. همین اجرای غزل «بوی جوی مولیان» از رودکی، از جانب مرضیه و بنان، کافی است تا او را در قطار اسطوره‏‌های هنر ایران جای دهد. اما چرا حضور در مراسم خاکسپاری این هنرمند، باعث جنجال شده و هنرمند دیگر ما هادی خرسندی، آماج بهتان و ناسزا قرار گرفته است؟



گفت‌وگویی با پروین میررحیمی، مدیر جشنواره فیلم افغانستان
جشنواره‌ی فیلم به جای نیرو‌ی نظامی

روز شنبه، سیزدهم نوامبر، قرار است در شهر آمستردام جشنواره‌ی فیلم افغانستان آغاز به کار کند؛ جشنواره‌ای که تنها به پخش فیلم‌های ساخته‌ی فیلمسازان افغانی محدود نمی‌شود و در برنامه‌ی آن اسم چند تن از خوانندگان جوان افغان و عکاس را هم می‌شود دید که کارهای هنری خود از افغانستان را عرضه می‌کنند.در این زمینه، گفت‌وگویی با پروین میررحیمی، مدیر این جشنواره انجام داده‌ام.



گفت‌وگو با حیات نعمت سمرقندی
تنهاترین شاعر سمرقند

حیات نعمت سمرقندی، شاعر و پژوهشگر، حدود سه دهه مسئولیت مرکز غیر دولتی فرهنگ تاجیک در سمرقند را بر عهده داشت و آن طور که خود او می‌گوید پنج سال پیش از جریان بسته شدن این مرکز حدود چهل روز در خانه زندان بود؛ چهل روزی که برای او آسان نگذشت. این مرکز فرهنگی تاجیکان یکی از سه مرکز بود که در شهر سمرقند فعالیت می‌‌کردند و هرکدام با شیوه‌ها‌ی گوناگون برنامه‌های فرهنگی و گاهی سیاسی برگزار می کردند.



ایران کعبه‌ی امید این جوانان بود!

مردم تاجیک در این مدتی که از دیوار‌های آهنین شوروی رها شدند چقدر خود را به آرمان‌ها‌ی‌شان نزدیک دیدند؟
یکی از آرمان‌های این مردم، پیوند دوباره با ایران و فرهنگ کهن پارسی بود. در دوران بازسازی، رسانه‌های محلی به‌طور پیوسته از دوری و دورافتادگی خود از گذشته می‌گفتند و می‌شنیدند.حالا که راه‌های سفر به این ایران باز است و سال به سال در این زمینه امکانات بیشتری فراهم می‌شود، مردم تاجیک تا چه حد از این فرصت استفاده می‌کنند و از ایران چه چیزهایی آموخته‌اند؟



گفت‌وگو با فریناز خواننده رپ
بعد از دو سال سکوت

فریناز را به عنوان خواننده رپ گروه دخترانه «انتقام» هنوز خیلی‌ها در یاد دارند. گروهی که چند سال پیش در اروپا گل کرد. برای من کارهای مشترک او با سوگند بسیار دلنشین و گیرا بود. فریناز دختر جوان ایرانی مقیم هلند است و همین جوان بودنش به او اجازه می دهد که سبک و راه‌های متفاوت هنری و خوانندگی را دنبال بکند. اما او همان طور که حدود دو سال پیش در مصاحبه‌ای به رادیو زمانه گفته بود، ترجیح می دهد رپ بخواند و همین‏طور موسیقی راک را هم امتحان بکند.



ترانه‌ی جنجالی «دلبر ۱۴ ساله»

ترانه‌ی جدید «صدیق شباب»، خواننده‌ی افغان مقیم آلمان با عنوان «دلبر ۱۴ ساله» به تازگی بین افغان‌های مقیم اروپا جنجال برانگیخته است. در اروپا و بیشتر کشور های دنیا، ۱۴ سالگی، سن قانونی برای رابطه‌ی جنسی نیست، اما در افغانستان، با توجه به فرهنگ محل، ازدواج با دختر زیر ۱۸ سال مشکل ایجاد نمی‌کند و در نتیجه بسیاری از مردم افغانستان در آثار هنری و سایر زمینه‌های اجتماعی توجه زیادی به چنین نکاتی ندارند.



جشنواره‌ی نروژی رومی در آرزوی بلخ

شاید جشنواره‌های زیادی را می‌شناسیم که راجع به رومی تا به حال فعال بوده‌اند. اما امروز می‌خواهم شما را با یک جشنواره دیگری آشنا کنم که هر زمستان در نروژ برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که شاید به رومی و اشعار او کمتر وابسته باشد. برای آشنایی بیشتر با این جشنواره گفتگویی داشتم با امیر میرزایی و از او درباره‌ی زمان‌بندی و میهمان‌های جشنواره پرسیدم.



گفت‌وگو با خشایار آریا، خواننده‌ی جوان ساکن هلند
اینجا آمستردام است، اینجا تهران

خشایار آریا، خواننده‌ی جوانی‌ست که در هلند به‌سر می‌برد و سال‌هاست که با گروه خود «پرس سکواد» در اروپا و همین‌طور در بین ایرانیان شناخته‌شده است. او به تازگی ترانه‌ای خوانده است به نام «اینجا آمستردام است، اینجا تهران». با او گفت‌وگو کرده‌ام و از او درباره‌ی این آهنگ پرسیده‌ام و هم‌چنین از زندگی‌ای که دارد یا زندگی‌ای که پشت آهنگ‌های او جریان دارد.



«افغان دی.جی» و دوستانش

مهمان امروز ما «روشن دی‌جی» و دوستانش هستند. روش دی‌جی در فیس‌بوک و در فضای اینترنتی با اسم «افغان دی‌جی» معروف است. روشن در محفل‌های عروسی و سالگرد‌های افغانان‌های مقیم اروپا برنامه اجرا می‌کند و مثل این است که اسم او شناخته‌شده‌تر از دیگر دی‌جی‌های افغانی مقیم اروپاست. فرصتی دست داد تا با او و دوستانش گفت‌وگو کنم. ابتدا روشن به ما می‌گوید که چرا اسم افغان دی‌جی را انتخاب کرده است؟



«آیا می توان پرندگان را از خواندن بازداشت؟»

شاید با اسم و سبک یولدوز توردیوا، آوازخوان ترکزبان ازبکستان برای شما آشنا نباشد. اما حتما به دست شما اون فایل ویدیویی خواننده ازبک که ترانه شجریان را می‌خواند رسیده و شما نیز آن را با دوستان خود ارسال کرده‌اید. منظورم ترانه «ای بت چین» است معروف با صدای گرم شجریان. یولدوز تردیوا خواننده ترک زبان مقیم ازبکستان که چند مدت است پیوند ویدیوی آن بین فارسی‌زبانان در انترنت در حال رفت و آمد است.



گفت‌وگو با آلی ریتوف، رئیس کمیته اجرایی «فری میوز»، سازمان بین‌المللی دفاع از هنرمندان ممنوع از اجرا و سانسور شده
«دولت مجرم است، نه فیروزه»

شهزاده سمرقندی: اسم فیروزه جمعه نیازوا برای مخاطبان برنامه‌ی موسیقی ملل از رادیو زمانه آشناست. در برنامه‌ی «رقص با دیکتاتور» از فعالیت و شهرت این خواننده تاجیک‌تبار ازبکستان مفصل گفته‌ام. اما این روزها نام فیروزه دوباره سر زبان‌هاست؛ این‌بار به خاطر ممنوع شدن صدای او از طرف وزارت فرهنگ ازبکستان. در باره‌ی این موضوع با آلی ریتوف، رئیس کمیته اجرایی «فری میوز»، سازمان بین‌المللی دفاع از هنرمندان ممنوع از اجرا صحبتی داشتم.



گفت‏وگو با ظفر فرقانی و داریوش آشوری درباره تفاوت تلفظ زبان فارسی تاجیکی و ایرانی
ایران درست است یا «اِران»؟

تفاوت تلفظ زبان فارسی تاجیکی و ایرانی، موضوع بحث روشنفکران تاجیک هم هست که طرفدار برگشت به اصل زبان فارسی هستند و می‏خواهند در چهارچوب همین امکانات موجود خط سیریلیک اشتباهات زبان تاجیکی را برطرف کنند؛ اشتباهاتی که هم‏زمان با تغییر خط، وارد این زبان شده است. در این زمینه، با ظفر فرقانی، روزنامه‏نگار تاجیک مقیم تاجیکستان و همچنین داریوش آشوری، زبان‏شناس ایرانی مقیم پاریس به گفت‏وگو نشسته‏ام.



گفت‌وگو با «مینا راد»، شاعر، موسیقی‌شناس و روزنامه‌نگار فرهنگی
از سمرقند تا بخارا

«مینا راد»، شاعر، موسیقی‌شناس و روزنامه‌نگار فرهنگی است. او تجربه‌ا‌ی بیست‌ساله در حوزه‌ی خبرنگاری و تهیه‌ی برنامه‌های رادیویی در سطح بین‌المللی دارد و همین‌طور، مترجم برنامه‌های تلویزیونی از فارسی، دری، تاجیکی در تلویزیون‌های مختلف فرانسه بوده است. وقتی روبه‌روی این خانم ایرانی زنده‌دل نشستم، محو لهجه‌ی فارسی‌اش شدم. سئوال‌های خود را کاملاً فراموش کرده بودم و دوست داشتم از او بشنوم و به این ترتیب او خود، خط گفت‌وگو را به دست گرفت.



به مناسبت درگذشت «ظفر ناظم»، یکی از معروف‌ترین خوانندگان تاجیک
پشیمان نیستم از عمر پالیده

«ظفر ناظم»، یکی از معروف‌ترین خوانندگان تاجیک، روز سه‌شنبه در ۷۰ سالگی درگذشت و صبح روز گذشته در مزار «لوچآب» در کنار دیگر بزرگان تاجیک به خاک سپرده شد. دو ماه پیش از این، روز دوم ژوئن، بزرگداشت ۷۰ سالگی این خواننده نامی و محبوب تاجیک در تالار باربد در پایتخت تاجیکستان برگزار شده و ظفر ناظم با وجود بیماری در آن شرکت کرده بود تا شاهد شادباش‌گویی‌های شاگردانش و قدردانی دوستداران صدایش باشد.



گفت‌وگو با محمود خوشنام، کارشناس و منتقد موسیقی مقیم آلمان
«سبک من سبک و فاخر است»

محمد نوری، سراینده‏ی ترانه‏های ماندگاری است که از میان آنها می‏توان از «جان مریم»، «ایران ای ایران»، «چه سفرها کرده‏ایم» و «گیلان جان» نام برد؛ ترانه‏هایی که حدود چهاردهه است در میان شنوندگان سنین مختلف هم‌چنان محبوب مانده‌‏اند. محمود خوشنام، کارشناس و منتقد موسیقی مقیم آلمان در گفت‌وگو با زمانه از سبک متمایز محمد نوری می‏گوید که خود نوری از آن به عنوان «موسیقی سبُک فاخر» نام برده است.



گفت‌‌وگو با اورزالا اشرف، فعال مدنی در افغانستان
«هلند در افغانستان به هدف نرسید»

دو روز است که رسانه‌های هلندی از خروج نیروهای نظامی خود در افغانستان که از سال ۲۰۰۶ در این کشور حضور دارندمی‌نویسند. اورزالا اشرف، فعال مدنی در افغانستان معتقد است که نیروهای نظامی هلند و همین‌طور نیروهای کانادایی بدون رسیدن به هدف خود، خاک افغانستان ‌را ترک می‌کنند و این مسئله باعث نگرانی است. نگرانی از اینکه شاید این تصمیم به قطع برنامه‌های توسعه و کمک‌های بشردوستانه این کشورها در افغانستان بینجامد.



گفت‌‌وگو با شهرنوش پارسی‌پور، درباره‌‌ی کسب جایزه‌ی ادبی فرانیا
«چیزی را که باید، به‏وجود آورده‏ام»

شهرنوش پارسی‏‌پور، نویسنده‏‌ی نام‏آشنای ایرانی، برنده‏ی نوزدهمین دوره‌ی جایزه‏ی ادبی «فرانیا» در سال ۲۰۱۰ شد. جایزه‏ی ادبی فرانیا یکی از معتبرترین جوایز ادبی در ایتالیا به‌شمار می‌رود و به نویسندگان خارجی اهدا می‌شود. این جایزه در سال ۱۹۹۱ بنیان‌گذاری شده و تاکنون به نویسندگان معروفی چون گونترگراس، آدونیس، میشل بوتور، اسماعیل کاداره و محمود درویش اعطا شده است. به این بهانه‏، با این نویسنده گفت‏وگو کرده‌ام.



گفت‌وگو با لاریل ویکتوریو گری، هنرمند و استاد رقص شرقی
جامعه‌ی بی‌رقص، جامعه‌ی بیمار

شهزاده سمرقندی: امروز می‌خواهم شما را با زنی آشنا کنم که سال‌هاست به آموزش و معرفی رقص شرقی در قاره‌ی آمریکا مشغول است، لاریل ویکتوریو گری. خانم گری، بنیانگذار سازمان «رقص و فرهنگ» در سمرقند است و سال‌های زیادی از عمر خود را در ازبکستان به سر برده است. خانم گری را بار اول در جشنواره‌ی ترانه‌های شرق دیدم. همیشه برایم این سئوال وجود داشت که چرا یک زن آمریکایی، وقت و عمر خود را به‌خاطر آموختن رقص و هنر ازبکی می‌گذراند.