Jun 2008

آبشارهای شوشتر و فاضلاب شهری

سازه‌های آبی شوشتر که مجموعه‌ای است از یک کار مهندسی دقیق از دوران ساسانی، به دلیل ورود فاضلاب شهری احتمال دارد بخت ثبت شدن در فهرست میراث جهانی را به دست نیاورد. کارشناسانی از کمیته میراث جهانی به زودی با سفر به ایران این موضوع را از نزدیک بررسی می‌کنند. این سازه‌ها شامل رودها و کانال‌های مصنوعی، سدها و آب بندها، آبشارها و آسیاب‌های تاریخی است.

جنگ و صلح در دوران قاجار

کتاب‌ «جنگ و صلح در دوران قاجار» که مجموعه مقالاتی است از صاحب‌نظران مختلف، ساز و کار حکومت قاجارها در نحوه تعامل‌شان با قدرت‌های بزرگ روزگار خود را بررسی کرده و به قراردادهای صلح و سیاست اعطای امتیازهای انحصاری اقتصادی در آن دوران می‌پردازد. کتاب، می‌کوشد برخی قضاوت‌های عمومی و تاریخی در مورد قاجاریه را مورد بررسی مجدد قرار دهد.

سکه‌های عرب - ساسانی

به کاربردن اصطلاح «عرب - ساسانی» برای تعدادی از سکه‌های قدیمی از سوی یک سایت فروش اینترنتی، تعجب و حساسیت تعدادی از کاربران ایرانی را در روزهای گذشته برانگیخت. اما واقعیت آن است که این اصطلاح در مورد سکه‌هایی که توسط اعراب از روی نمونه‌های ساسانی یزدگرد سوم و خسرو دوم ضرب شده به کار می‌رود. در این سکه‌ها تصویر شاه و آتشدان‌های ساسانی همچنان وجود دارد، اما کلماتی به عربی به آن اضافه شده است. در قرن اول هجری سکه‌های بیزانسی نیز توسط اعراب مورد استفاده قرار می‌گرفت.

هیبیس؛ معبد داریوش در مصر

معبد هیبیس در واحه الخرقه در مصر به دستور داریوش اول ساخته و وقف خدایان مصری شد. معبد برای قرن‌ها زیر شن نسبتا سالم باقی مانده بود. روی دیوارهای معبد نقش داریوش در هیأت یک فرعون و در کنار خدایان و الهگان مصری قرار دارد. در یکی دیگر از این تصاویر، داریوش به شکل یک کودک از سینه الهه‌ای شیر می‌نوشد. نام او نیز با خط هیروگلیف در نقاط مختلف معبد به چشم می‌خورد.

دژ ایرانی در مصر

باستان‌‌شناسان مصری خبر از کشف ساختمانی مربوط به دوران هخامنشی در سی کیلومتری آبراهه سوئز داده‌اند. با این حال هنوز اطلاعات دقیقی از ساختار معماری این ساختمان هخامنشی اعلام نشده است. حضور این سلسله ایرانی در مصر به دوران کمبوجیه باز می‌گردد. داریوش اول نیز راه‌آبی میان دریای سرخ و رود نیل را مجدداً برقرار کرد. روی مجسمه‌ای از او که در مصر ساخته شده در کنار خط میخی، علائم هیروگلیف مصری نیز به کار رفته است.

فتحعلی شاه چگونه آقای لوور شد

مولفان کتاب «سرزمین لوور»، کتابی که آثار این موزه بزرگ را از جنبه موضوعی بررسی کرده است، لقب غیر رسمی آقای لوور را به پرده‌ای نقاشی از دومین پادشاه قاجار داده‌اند. لباس‌های فاخر پادشاه، ریش بلند و سیاه، کمر تنگ و باریک و دستان ظریف و زنانه از خصوصیات اکثر تابلوهای موجود از فتحعلی شاه است. این پادشاه تصاویری از خود را توسط سفرایش به دربارهای اروپایی می‌فرستاد.

شهرهای فراموش شده

گرچه در تمام حوزه‌های تمدنی، شهرهای مهم فراموش‌شده‌ای وجود دارند، اما در ایران تعداد و پراکندگی این شهرها که روزگاری از زمره مهم‌ترین و کلیدی‌ترین شهرهای ایرانی بوده‌اند، پرسش‌برانگیز است. شهرهای فراموش‌شده به واقعیتی مهم نیز که همان انقطاع یا گسست فرهنگی است، اشاره دارند. در بسیاری موارد اطلاعات امروزی ما از این شهرها بسیار اندک و جزیی است.

ساختار شهر استخر

به تازگی آزمایش‌های ژئوفیزیک در بخشی از شهر استخر ساختاری شطرنجی را آشکار کردند که با شهرهای یونانی قابل مقایسه است. استخر در هفت کیلومتری شمال پارسه از مهم‌ترین شهرهای کهن ایران است و در یک بازه زمانی از دوران هخامنشی تا سده‌های چهارم و پنجم قمری رونق داشته است. اهمیت آیینی استخر برای ساسانیان، شاید قابل قیاس با اهمیت آیینی پارسه برای هخامنشیان باشد. کاوش‌ها و مطالعات شهر استخر به مدت هفتاد سال متوقف مانده بود.

سرنوشت نامعلوم گِل‌نوشته‌های هخامنشی و جام طلایی

خانواده قربانیان انفجاری در مرکز تفنگ‌داران آمریکایی در بیروت، بار دیگر درخواست تأمین غرامت خود را از طریق مصادره گِل‌نوشته‌های هخامنشی ایران که نزد دانشگاه شیکاگو به امانت گذاشته شده، مطرح کرده‌اند. پیش از این نیز خانواده قربانیان انفجاری در اورشلیم چنین درخواستی را ارائه کرده بودند؛ درخواستی که با معاهدات جهانی حفاظت از میراث فرهنگی در تضاد است. هم‌چنین در روزهای گذشته بحث در مورد تعیین اصالت یک جام طلایی منسوب به دوران هخامنشی که در بریتانیا به حراج گذاشته شده، بالا گرفته است.