با خانم نویسنده

افتخار می‌کنم شبیه زنان خانه‌دار باشم

خانمی به نام هما از این بابت که من در بررسی اشعار شاعران نوگرا همیشه به این مطلب اشاره می‌کنم که شاعر باید شعر با وزن و قافیه نیز داشته باشد به خشم آمده‌اند و نوشته‌اند که مقالات زیر متوسط من ایشان را به یاد زنان خانه‌دار می‌اندازد. باید بگویم که من از خواندن آن بسیار مشعوف شدم. اگر من بتوانم این افتخار را کسب کنم که شبیه زنان خانه‌دار باشم از خوشحالی در پوست خود نخواهم گنجید. لائوتزه خردمند می‌گوید اگر کسی بتواند یک ماهی را به گونه‌ای سرخ کند که پوست آن کنده نشود قادر خواهد بود جهان را اداره کند.

دو وجه فاعلی در آیین دائو

برخی از لمپن‌های ایرانی برای تحقیر جنس مخالف از اصطلاح «کردن» استفاده می‌کنند. در چنین حالتی به نظر می‌رسد لمپن ما از اندام باروری خود به عنوان «چاقو» استفاده می‌کند. حالا فرض می‌کنیم که چاقوی او خیلی تیز است و طرف (مفعول) را می‌بُرد و حتی تکه پاره‌اش می‌کند. اما دست بر قضا ممکن است «مفعول» دچار بیماری ایدز یا سیفلیس باشد. طبیعی است که فاعل ما در اثر این عمل فاعلانه دچار ایدز یا سیفلیس خواهد شد. پس «فاعل» در آنی به مفعول (بر او وارد آمده) تبدیل خواهد شد. این یعنی گذار از یانگ به یین.

هیچ نوع آدابى را نمى‌توان تحقیر کرد

استفاده ساده از واژگانى همانند خرافات یا گول زدن نمى‌تواند راه حلى باشد براى انجام رفتارى که صدها سال از عمر آن مى‌گذرد. توجه بشود که ایرانیان پیش از اسلام نیز نماز مى‌خواندند و گویا روزى پنج بار نماز مى‌خواندند. در تمام جوامع بشرى آدابى انجام مى‌شود. این در حقیقت یکى از تفاوت‌هاى بارز انسان است با حیوانات که آداب جمعى خلق مى‌کند. نماز حرکتى است همانند رقص، منتهى رقص و نماز به دو دلیل متفاوت به وجود آمده‌اند، هرچند که در ریشه یک هدف را تعقیب مى‌کنند.

دگرباشانی که مدام فیلم بازی می‌کنند

حقیقت است که دگرباشان ایران دچار مشکلات فراوانى هستند. آنان دائم باید به قول معروف فیلم بازى کنند و یا همان‌طور که آرشام مى‌گوید ماسکى به چهره داشته باشند. من این اواخر اغلب به دگرباشان فکر کرده‌ام و سابقه تاریخى آن‌ها. چنین به نظرم مى‌رسد که بخش اعظم تاریخ معاصر جهان را دگرباشان، و یا بهتر بگوییم مردان و امردان به وجود آورده‌اند. در جهان قدیم سفر کردن زنان با اشکالات فراوانى توأم بود. آنان اغلب مورد تجاوز قرار مى‌گرفتند و بعد نیز بی‌درنگ باردار مى‌شدند. در نتیجه همراه کردن آنان با مردان به مقصد سفرهاى بزرگانى و یا شرکت در جنگ‌ها اغلب غیر ممکن بود.

انزجار، راز تمام مهاجرت‌هاى بزرگ تاريخ

ظاهراً در زمانى که کتاب «زندانى تهران»، نوشته مارينا نعمت به چاپ رسيده شمارى از زندانيان سابق نسبت به صحت مطالبى که در کتاب منتشر شده دچار ترديد شده‌اند. مى‌دانيم که مارينا نعمت ادعا مى‌کند با بازجويش به نام على موسوى در زندان ازدواج کرده است. همچنين اين اوست که مى‌نويسد دوستش آرش در حوادث ۱۷ شهريور در ميدان ژاله به قتل رسيده است. مارينا توضيح داد که نام على موسوى يک نام مستعار است. او گفت که هرگز به خودش اجازه نخواهد داد نام حقيقى شوهر سابق و بازجويش را بنويسد.

لمپن‌های خرده بورژوا در ایران

در آغاز انقلاب متوجه شدم که ما در ايران علاوه بر لمپن پرولتاريا با انواع ديگرى از لمپن نيز روبه‌رو هستيم، که از اين‌گونه است لمپن بورژوا و لمپن خرده بورژوا. در حقيقت در ايران هميشه با لمپن خرده بورژوا رو در رو هستيم. اين حالت ويژه‌اى است که جامعه ارباب رعيتى ايران ايجاد مى‌کند. در زندان بود که بيشتر متوجه شدم اين يک واقعيت عينى است. طيبه، پانزده ساله که به عنوان پاسدار خدمت مى‌کرد براى ما تعريف مى‌کرد که در دوران کودکى عاشق شاه بوده و عکس‌هاى خانواده سلطنتى را با احترام تمام جمع‌آورى مى‌کرده است.

دليل شيفتگى روشنفكران به آيت‌الله خمينى

حسن پرسیده‌اند دلیل شیفتگى روشنفکران به آیت‌الله خمینى در سال ۵٧ چه بوده و چرا آن‌ها از بختیار سوسیال دموکرات حمایت نکردند. در پاسخ به حسن باید بگویم که آیا ایشان اطلاع دارند که تهران در سرشمارى سال ۱۳۳۵ یک میلیون نفر جمعیت داشته، و در سال ۱۳۵۵، یعنى بیست سال بعد ۴ میلیون جمعیت در این شهر مى‌لولیده‌اند؟‌ حسن در عین حال باید به این مساله توجه کنند که دستگاه حکومتى آخرین پادشاه ایران چند ویژگى داشته. ‌نخستین ویژگى این دستگاه، جلوگیرى شدید از فعالیت نیروهاى چپ‌گرا و سوسیال دموکرات بوده، و به همین منظور به مجموعه گسترده‌اى از نیروهاى مذهبى اجازه فعالیت مى‌داده.

پورت آنجلس و زنان بدون مردان

در بهار سال ٢٠٠٨ دیانا بیگلو و جیم استاپلتون با من تماس گرفتند. ‌این زن و شوهر که مقیم شهر پورت آنجلس هستند در اى‌میلى براى من نوشتند که قصد دارند کتاب زنان بدون مردان را به صورت یک نمایشنامه در بیاورند، و آیا من به آن‌ها اجازه مى دهم که این کار را بکنند؟ البته این کتاب به زبان انگلیسى ترجمه شده و آنان نیز از همین ترجمه استفاده مى‌کردند. ‌من با خوشحالى اجازه دادم و خاطر نشان کردم که باید با ناشر کتاب تماس بگیرند. ‌آنان نیز چنین کردند و کار آرام آرام پیش رفت. ‌در آخر جولاى بود که نمایشنامه به مرحله اجرا رسید.

براى اولین بار به حرف‌هاى يک رهبر جهان گوش مى‌دهم

رهبران زيادى در جهان بوده‌اند که با عشق و علاقه مردم برگزيده شده‌اند، و بعد چرخ حوادث عکس جهت حرکت کرده است. هيتلر مورد علاقه مردم بود، اما هنگامى که مرد در پشر سر خود تاسف و احساس شرم را باقى گذاشت. خمينى نمونه ديگرى از رهبران مورد توجه مردم است، که در جريان عمل گرچه بخشى از عوام را معطوف به خود نگه داشت، اما بسيارى را از خود تاراند. حالا نوبت باراک اوباماست، که نه تنها در دل ملت خود جاى باز کرده، بلکه موفق شده توجه و علاقه مردمان ديگر نقاط جهان را نيز متوجه خود کند.

چگونه مى‌توان کتاب نوشت

نخستین شرط نویسنده بودن خواندن زیاد است. خود من به مطالعه تاریخ و اساطیر بسیار علاقه‌مندم و فکر مى‌کنم تمامى علاقه‌مندان به نویسندگى باید اساطیر ملل مختلف را بخوانند. اسطوره‌ها نخستین داستان‌هایى هستند که انسان روایت کرده و بعد این روایت‌ها را نوشته است. اگر اسطوره‌ها را به دقت بخوانید و بررسى و تجزیه و تحلیل کنید متوجه خواهید شد که تمامى داستان‌هایى که بعدها نوشته شده کم و بیش حداقل به یکى از این اسطوره‌ها شباهت دارد. اسطوره‌ها الگوهایى به دست مى‌دهند که براساس آن‌ها مى‌توان داستان‌ نوینى نوشت.

توطئه جهانى

در مطالعه فرهنگ سومر متوجه مى‌شویم که قربانى انسانى در این فرهنگ وجود داشته است.‌ در اسطوره به دوزخ رفتن بانو خدا ایشتار مى‌بینیم که پس از آن که بانو خدا با مصائب و رنج‌هاى فراوانى به سطح زمین باز مى‌گردد و شوهر خود را در حال عشق‌ورزى با زنان دیگر مى‌بیند، فرمان قتل او را مى‌دهد. البته این یک اسطوره است، اما بدون شک ریشه و منشاء آن در حوادثى ست که در هر جامعه‌اى رخ مى‌دهد. ‌در این اسطوره ما کار و زحمت زنانه را با خوش‌گذرانى و لاابالى‌گرى نوعى از مردان رودررو مى‌بینیم. ‌در عین حال حسادت زنانه در این‌جا به گونه‌اى ست که قابل مقایسه با انواع پس از آن است.

جایزه‌ی خورشید و نشریات الکترونیک

مراسم افتتاحيه نخستين دوره جايزه شعر زنان ايران که «خورشيد» نام دارد روز دوشنبه دوم دى‌ماه ۱۳۸۷ با حضور جمعى از اهل فرهنگ و ادب در تالار شريعتى دانشگاه علوم اجتماعى دانشگاه تهران برگزار شد. بيانيه هيأت داوران نخستين جايزه شعر خورشيد روشن کرد که در مجموع تا پايان تيرماه ۱۳۸۷ آثار ۶۴ شاعر که در سبک‌هاى مختلف کلاسيک و مدرن شعر سروده بودند توسط هيأت داوران بررسى شده که از آن ميان ۱۷ مجموعه شعر به مرحله داورى راه يافتند، و از ميان اين ۱۷ مجموعه، هفت مجموعه به مرحله نهايى راه يافتند.

پس از سال‌ها «توفیق» را ورق زدم

در شماره پيشين در‌باره نشريه شماره سه «همين فردا بود» که فصل‌نامه «غزل پست مدرن» نام دارد، گفتارى داشتم. برنامه اين هفته را نيز اختصاص به همين فصل‌نامه مى‌دهم. اين دوستان صاحب طنز جالبى هستند و احساس مى‌کنم پس از سال‌ها که روزنامه توفيق را نديدم، براى نخستين بار دارم اين صداها را مى‌شنوم و برايم بسيار جالب است. فکر مى‌کنم يک‌جور حالت طنز در جامعه ما هم پيدا شده است. اين جامعه طنز را برنمى‌تابد.

غزل پست مدرن، نشريه‌ای طناز

صاحب امتياز فصل‌نامه «غزل پست مدرن» کانون ادبى دانشگاه علوم پزشکى مشهد، و مدير مسوول، فاطمه اختصارى، و سردبير سيد مهدى موسوى است. هيأت تحريريه نيز از جمع کثيرى تشکيل شده و نشريه بسيار جذابى فراهم آمده است. اين دوستان به طور شوخى، جدى مفهوم پست مدرنيسم را دست انداخته‌اند. حرف نهایى آن‌ها اين است که بايد کوشيد فرم غزل را حتى در مرحله پست مدرنيسم حفظ کرد. البته شاعران مختلف اشعارى را به دست داده‌اند.

زنان هم مانند مردان دارای اندیشه‌ی فلسفی هستند

خانم ترانه جوان‌بخت یک ایمیل مفصل برای من فرستاده‌اند. عنوان و موضوع این ایمیل هست: «نتیسم.» خانم جوان‌بخت با کمال شجاعت ادعا می‌کند برای خودش یک فلسفه‌ی جدیدی به اسم «نتیسم» ساخته و می‌خواهد آن را درس بدهد و یک کتاب ۸۱۸ صفحه‌ای هم نوشته است. البته همه آن فلسفه نیست و چیزهای دیگر هم هست؛ ولی این روحیه را دارد که خودش را مطرح کند و نشان بدهد.

نیازهای جنسی؛ یکی از دلایل روسپی‌گری

به افرادی که به من حمله می‌کنند و به عنوان کردن دلیل فحشا به عنوان فقر و بیچارگی اعتراض دارند می‌گویم: بله، روسپیان اغلب از طبقات فقیر اجتماعی هستند، و این درست است. ولی یکی از دلایلی که آنان را به روسپی‌گری می‌کشاند، نیازهای عاطفی و جنسی خود آنان هم است. چون در همین طبقات فقیر اجتماعی، کسانی را داریم که رختشویی می‌کنند، پست‌ترین مشاغل را انجام می‌دهند، ولی روسپی نمی‌شوند. یعنی حالت روسپی‌گری در آن‌ها کم است.

شهرزاد، امشب کجا بخوابد؟

شهرزاد، رقاصه، شاعر، نویسنده، هنرپیشه و در عین حال فیلم‌ساز ایرانی است. او زندگی خیلی عجیبی داشت و در دوران جوانی ما شهرت زیادی داشت. رو‌به‌رویش نشسته‌ام به او خیره می‌شوم. من او را می‌شناسم اما او مرا نمی‌شناسد. بعد از مدت‌ها جست‌وجو شهرزاد را یافته‌ام. سر صحبت را که باز می‌کنم کوله و ساکش را نشانم می‌دهد و می‌گوید به این فکر می‌کند که امشب کجا بخوابد.

شعر مدرن ایران، دو پدر دارد

برای اولین بار در تاریخ است که می‌بینیم زنان ایرانی جرات می‌کنند در‌باره‌ی گرفتاری‌هایی که سرشان آمده، یا می‌توانسته بیاید، صحبت می‌کنند؛ و این نکته‌ی بسیار مهمی است. به ما زنان یاد می‌دهند که، «اصلاً حرف نزن؛ چون وقتی حرف بزنی، برایت گرفتاری درست می‌شود.» ولی زن‌ها شروع به حرف زدن کرده‌اند. از جمله، کاری که الیا پورسام کرده است.

«بعضی زنان، نیازمند بیش از یک همسر هستند»

دوستان زیادی برای من ایمیل فرستاده‌اند که در مخالفت با لایحه حمایت از خانواده امضا جمع‌آوری شود تا اجازه داده نشود این لایحه قانونی شود. باور دارم بعضی از مردان دارای آن‌چنان قوه‌ی جنسی هستند که نمی‌توانند تنها با یک همسر زندگی کنند. ولی واقعیت این است که بعضی از زنان ما همانند تعدادی از مردان دارای قوه‌ی جنسی خارق‌العاده‌ای هستند و نیازمند این هستند که بیش از یک همسر داشته باشند.

اول باید مردان به دنبال کشف باشند؛ بعد زنان

اخیراً در یکی از برنامه‌های گزارش زندگی داشتم راجع به دانشجویانی که خودکشی می‌کنند حرف می‌زدم که بعد بحث را به این‌جا رساندم که در ایران مردان، نگهبان اسافل‌ اعضای زنان هستند. به این دلیل که در طول تاریخ همیشه به ایران حمله می‌شده و مردان موظف بودند که مراقب باشند ‌زنان دزدیده نشوند و تحت شکنجه قرار نگیرند. لاجرم خودشان آمده‌اند و زنان را شکنجه کرده‌اند‌ و وضعی ایجاد کرده‌اند که زنان را دچار عصیان روحی کنند.