Apr 2007

مناظره فوکو و هابرماس

کتاب «نقد و قدرت» نوشته مایکل کلی با ترجمه دکتر فرزان سجودی به بازآفرینی مناظره فوکو و هابرماس پرداخته است و نشست این هفته شهرکتاب به نقد این اثر اختصاص داشت. میشل فوکو کسی است که مفهوم قدرت را به چشم‌انداز فلسفی معاصر وارد کرده و یورگن هابرماس منتقد فوکو است چرا که اعتقاد دارد برداشت فوکو از قدرت‌ ‌باعث آسیب‌های جانبی می‌شود و فوکو از نظر فلسفی باید پاسخگوی آنها باشد.

در کتاب و سنت نشانی از حجاب نيست

درباره‌ی ختنه و نکاح و عقیقه و تراشیدن مو و بافتن گیس و ناخن گرفتن و تک‌تک لباس‌های رسول‌الله و شمشیرهاش و عصاش و انگشترش و این که انگشترش را به دست راست می‌کرده یا چپ و این که با فلان لباسش خوش‌گل‌تر می‌شده یا بهمان لباس، کلی نوشته‌اند. اما ننوشته‌اند رسول‌لله گفت فلانی را حد بزنید یا به‌ش تذکر بدهید حجابش را رعایت کند.

یازده سپتامبر و ماجراجویی ثروتمندان بی‌حوصله عرب

مراد فرهادپور در گفت‌وگو با زمانه: «یک کسی تعریف کرده بود که شاید یازده سپتامبر ناشی از بی‌حوصلگی ثروتمندان عرب است که در غرب تحصیل کرده‌اند و بعد دیگر حوصله‌شان از کارهای دیگر سررفته و به ماجراجویی‌های این چنینی روی آورده‌اند. من آن را تقابل دو تمدن نمی‌دانم. در آن مسئله خیلی عوامل دیگری دست‌اندرکار است که بخواهیم آن را براساس نظریه‌ آقای هانتینگتون تعبیرش کنیم».

پارادکس ایرانی؛ داستان‌هایی از جمهوری اسلامی

شروین نکویی جامعه‌شناس ایرانی‌تبار پس از دو دهه اقامت در هلند به ایران می‌رود تا برای نوشتن کتابی درباره تحولات سیاسی-اجتماعی با مردم و سیاستمداران ‌گفت‌وگو کند. شاید اساسی‌ترین موفقیت او در این باشد که توانسته تصویر منجمد و یک سویه‌ای را که از جامعه و حکومت ایران در ذهن خواننده غربی ترسیم شده٬ بر هم بریزد.

عيسای تاريخی، مسيح ايمانی

کتاب "عيسی ناصری"، نوشته‌ی يوزف راتسينگر، پاپ بنديکت شانزدهم، چند روز پیش و درست در هشتادمين سال تولد او انتشار يافت. راتسينگر در اين کتاب کوشيده است به این پرسش‌ها پاسخ گويد: "عيسای ناصری کيست؟ ما درباره‌ی او چه می‌توانيم بدانيم؟ آيا او فقط يک انسان است؟ آيا او پسر خداست؟ حقيقت زندگی عيسی چه بوده است؟". رهبر مسيحيان کاتوليک جهان بر اين باور است که در اساس، با پاسخ به‌اين پرسش‌هاست که ايمان مسيحی شکل می‌گيرد و يا از ميان برداشته می‌شود.

هويت شهری يک گفتمان توافقی است

قرائت حاكم از هويت شهري معمولاً با درك عموم از اين پديده همخواني ندارد. اساساً در جوامع قطبي شده هويت دركي مبتني بر جايگاه ويژه اجتماعي فرد و گروه است، لذا هرگونه نمايش و بيان "درك واحد" از هويت شهري عوام فريبي محض است.

بحران تجانس و هويت شهری در ايران

چنانچه هويت شهري را انعكاس ذهني و بازنمود هماهنگي نظام شهري با اقليم، فرهنگ و تاريخ شهر، انطباق طرح شهري با ساختار رفتاري و كنشهاي اجتماعي ساكنين آن بدانيم، هرگونه ناسازگاري در زوج‌هاي مكمل برشمرده باعث از دست رفتن و يا مخدوش شدن هويت شهري مي‌شود.

آشفتگی شهری ناشی از شتابزدگی در مدرنيزاسيون است

آغاز دوران آشوب و خودسري در شهرسازي و معماري ايران را مي‌توان اواخر دهه چهل و اوايل دهه پنجاه شمسي و پس از ظهور نتايج اصلاحات ارضي نيم‌بند دانست. در اين دوره نظام ارباب و رعيت فروپاشيد، ليكن نظام سنجيده‌اي جايگزين آن نشد. به اين ترتيب نظام توليد معيشتي و سكونتي در روستاها به هم ريخت و سيل مهاجرتهاي روستايي به سمت شهرها آغاز شد.

وحدت شيعه و سنی در گرو نقد الاهیات سیاسی است

هیچ فرقه‌ای پیروان فرقه دیگر را مردمانی آزاد و صاحب حق در انتخاب عقاید خود نمی‌شناسد مگر زمانی که امر سیاسی از امر الاهیاتی مستقل شده باشد، جامعه بر پایه منطق امر سیاسی اداره شود، حکومت عرفی شود و هیچ فرقه‌ای مذهب رسمی نباشد و پشتوانه مشروعیت قدرت قرار نگیرد و سرانجام تنها نهادهای مدنی و دموکراتیک، مجاری تثبیت‌شده بیان خواسته‌های سیاسی و اجتماعی مردم باشند.

مسيحيان به نظريه داروين به ديده شک می نگرند

در ميان ۲ ميليارد مسيحی که اين هفته رستاخيز مسيح را جشن می‌گيرند، هنوز بحث‌های زیادی بر سر اعتقادات دینی است. بحث بر سر چگونه خواندن انجيل و چگونه خواندن داستان آفرينش در فصل‌های نخستين سِفرِ پيدايش باعث بروز جنجال‌هايی بين جامعه‌های مختلف مسيحی و در ميان مردم می‌شود.

وحدت گرايی شيعه و سنی: واقعيت و رويا

راست آن است که تنش میان شیعه و سنی، اختلاف بر سر موضوعی تاریخی و سپری‌شده نیست. دعوای اصلی دو فرقه امروزه این نیست که آیا علی خلیفه نخست بود یا خلیفه چهارم. مسأله بنیادین، نزاع بر سر آن است که اولاً کدام تفسیر از متون مقدس حقانیت و مشروعیت دارد؟ و ثانیاً رستگاری در سرسپردگی به چیست؟ به عبارت دیگر چه نوع ایمانی رستگاری را تضمین و تأمین می‌کند؟

آسان‌ترين کارها، دادن شعار، محکوم ساختن و دشنام نثار کردن است

نويسنده‌اي گفته‌است: «اگر انسان‌ها از شنيدن بعضي حرف‌ها ناراحت مي‌شوند در واقع به علت محتواي آن حرف‌ها نيست بلکه به آن دليل است که آن‌ها را از دهاني که نبايد بشنوند شنيده اند.» کمي تأمل در اين گفته، مرا به ياد «فيلم 300» و واکنش ايرانيان نسبت به آن مي‌اندازد.

حرف مفت در لایه‌‌های زندگی

دکتر صاحب‌­جمعی در رساله‌ «در باب حرف مفت» می‌گوید کلام یا گفتمانی که می‌­توان آن را در حکم ِ «حرف مفت» دانست، الزاماً و ذاتاً چرند، یاوه، یا مهمل نیست، بلکه در ظاهر، و بیرون از متنی که در آن به کار رفته می‌­تواند پرمعنی، درست، واقعی و معقول باشد. به این دلیل که ما اصولاً حرف­ مفت را ساده­‌تر از دروغ تحمل می­‌کنیم.

کارنامه ۸۵ روشنفكران ايرانی درحوزه عمومی

آن‌چه ممد حيات روشنفكري است حضور در عرصه عمومي است. اين حضور مي‌تواند تلاش سارتر براي فروش روزنامه در خيابان‌هاي پاريس باشد، مي‌تواند حضور ايزايابرلين در برنامه‌هاي راديوي BBC و شايد هم مقالات گاه‌گاه نوام‌چامسكي كه اين‌جا و آن‌جا چاپ مي‌شوند. اين حضور مي‌تواند زماني هم، سخنراني‌هاي شريعتي و سروش در حسينيه ارشاد و محمديه معرفت باشد.