حقوق بشر در ایران


گفت و گو با سه فعال حقوق بشر، پیرامون پلمب دفتر کانون مدافعان حقوق بشر در ایران
«این دفتر را پلمب کردند، دفاتر دیگر که هست»

مریم محمدی: کانون مدافعان حقوق بشر در ایران به مناسبت شصتمین سالگرد تصویب اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، جایزه‌ی ویژه‌ی خود را به تقی رحمانی، فعال و مبارز حقوق بشر و نیز به عنوان قربانی حقوق بشر در ایران اختصاص داده است. به این مناسبت، با اعلان قبلی مراسمی را در دفتر این کانون در تهران تدارک دیده بود. اما این مراسم برگزار نشد و این دفتر، توسط نیروهای انتظامی پلمب شد. در همین رابطه، با تقی رحمانی، برنده‌ی جایزه‌ی مدافعان حقوق بشر، شیرین عبادی، رییس کانون مدافعان حقوق بشر در ایران و آقای عیسی سحرخیز گفت و گو کرده‌ام.



قصه‌ی پرغصه‌ی قتل‌های زنجیره‌ای

نهم آذر‌ماه، برابر با ۲۹ نوامبر در پاریس به مناسب دهمین سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای و یادبود قربانیان دگراندیش مراسمی در مرکز فرهنگی فیاب در پاریس برگزار شد. در این گردهمایی، عبدالکریم لاهیجی، رییس جامعه دفاع از حقوق بشر در ایران، شیرین عبادی و فرزندان برخی جان‌‌باختگان قتل‌های زنجیره‌ای و جمعی از ایرانیان حضور داشتند. خانم عبادی، وکیل خانواده فروهرها در این مراسم به یادآوری آن روزها پرداخت که متن سخنرانی ایشان را در زمانه می‌خوانید.



دهمین سالروز قتل‌های زنجیره‌ای در گفت و گو با پرستو فروهر
پرستو فروهر: این حصارها پدید می‌آید که ما فراموش کنیم

مریم محمدی: ۱۰ سال از فاجعه‌ی قتل‌های زنجیره‌ای، توسط بنیادگرایان می‌گذرد. یکی از فجیع‌ترین این قتل‌ها شاید قتل پروانه و داریوش فروهر از رهبران حزب ملت ایران بود که آزادی‌خواهان جهان را تکان داد. درباره‌ی برگزاری مراسم، پرستو فروهر می‌گوید: «مراسمی برگزار نشده است. از صبح دو طرف کوچه را نرده زدند و نیروهای انتظامی و اطلاعاتی ایستاده‌اند و تمام این کوچه‌های اطراف را هم مامور گذاشته‌اند. در هر صورت هیچ‌کس حتا به اقوام اجازه نداده‌اند که به اینجا بیایند».



گفت و گو با دکتر عبدالکریم ‌لاهیجی پیرامون گزارش تابستانی کانون مدافعان حقوق بشر
«دورنمای حقوق بشر در ایران مثبت است»

مریم محمدی: روز دوشنبه، کانون مدافعان حقوق بشر در ایران گزارشی در مورد وضعیت حقوق بشر در تابستان امسال منتشر کرد. دکتر عبدالکریم ‌لاهیجی، نایب‌رییس فدراسیون‌های جهانی حقوق بشر در گفت و گو با زمانه در این باره می‌گوید: «‌نکته‌ی مثبت گزارش این است که با وجود فشاری که دوستان ما در ایران تحمل می‌کنند‌، این جرأت و شهامت را پیدا می‌کنند که چنین گزارشی تفصیلی از وضعیت حقوق بشر منتشر کنند.»



گزارش کانون مدافعان حقوق بشر از وضعیت حقوق بشر در ایران در تابستان ۱۳۸۷
حقوق بشر در تابستانی که گذشت

کانون مدافعان حقوق بشر: خلاف قرن‌های متمادی پیشین‌، حقوق بشر اکنون به‌مثابه موضوعی در صلاحیت داخلی دولت‌ها دانسته نمی‌شود و باور به صلاحیت انحصاری و مطلق دولت‌ها بر اتباعشان بدون توجه به کارکرد اساسی آن‌ها در حفظ و دفاع از کرامت انسانی اعضای جامعه به سختی به چالش کشیده شده است. کانون مدافعان حقوق بشر بر اساس چنین نگرشی به انتشار گزارش وضعیت رعایت حقوق بشر در ایران در تابستان ۱۳۸۷ می‌پردازد.



گفت و گو با بهاره منشی رودسری، دختر یکی از اعدام شدگان تابستان ١٣٦٧
«ما مجبور بودیم از خودمان دفاع کنیم»

منیره برادران: در گفت و گو با وابستگان زندانیان سیاسی اعدام شده در تابستان ١٣٦٧، بهاره، دختر عباسعلی منشی‌رودسری، دانشجو اخراجی رشته پزشکی که در شهریور همان سال اعدام شد، صحبت کردم. او می‌گوید: «یک‌بار ناظم مدرسه‌ی ما آمد و گفت که می‌دانم که تو شرمنده می‌شوی بگویی پدر‌ت برای چه فوت شده است. اشکالی ندارد و نمی‌خواهد بگویی. گفتم: من شرمسار نمی‌شوم. بعضی از آدم‌ها مثل شما در این مورد نمی‌فهمند و شعورشان نمی‌رسد.»



استمداد خانواده دکتر زهرا بنی‌یعقوب از مردم ایران

خانواده دکتر زهرا بنی‌یعقوب پس از گذشت یک‌سال از مرگ مشکوک فرزندشان در بازداشتگاه امر به معروف و نهی از منکر همدان، با نوشتن نامه‌ای خطاب به مردم ایران، به‌ویژه فعالان حقوق بشر‌، روند پیگیری‌های خود را شرح داده‌اند و دست یاری به سوی آن‌ها دراز کرده‌اند. خانواده دکتر زهرا در نامه خود نوشته‌اند‌: «متاسفانه تاکنون پرونده مرگ فرزندمان به نقطه روشنی نرسیده است و متهمان هم‌چنان آزاد هستند و مجازاتی برای آن‌ها در نظر گرفته نشده است و هیچ‌کس پاسخ مشخصی به ما نمی‌دهد».



گفت و گو با بانو صابری، همسر یکی از اعدام شدگان تابستان ١٣۶۷
ولی تو مجبوری بغضت را بخوری

منیره برادران: خانواده‌های زندانیان سیاسی اعدام شده در تابستان ١٣۶۷ هنوز هم از محل دفن آن‌ها بی‌اطلاع هستند؛ در این باره با «بانو صابری» همسر یکی از جان‌باختگان صحبت کردم. او می‌گوید: «به خاوران می‌رفتم و خانواده‌ها را می‌دیدم؛ ولی تو مجبوری بغضت را بخوری. دو بچه داری که چشم‌شان به تو است. به‌خصوص دختری که به خاطر شنیدن خبر اعدام پدرش فلج شده بود. باید این بغض را فرو بخوری که این بچه متوجه نشود و همیشه باید لبت پرخنده باشد برای این‌که روی بچه‌هایت تاثیر منفی نداشته باشد.»



پرونده مرگ دکتر زهرا بنی‌یعقوب در گفت و گو با دو فعال زنان و پدر زهرا
«گفتند، بیا با هم کنار می‌آییم»

مریم محمدی: روز سه‌شنبه جمعی از فعالان «کانون زنان»، «جنبش مادران صلح» و «مادران کمپین»، دانشجویان دانشکده‏های پزشکی، دندان‏پزشکی و داروسازی با همراه داشتن طوماری که به امضای ۱۰۰۰ دانشجوی دانشکده‏های پزشکی رسیده بود، به دفتر رییس قوه‏ی قضاییه، مراجعه کردند. آنان خواستار پی‏گیری پرونده‏ی این مرگ مشکوک و مجازات عاملان آن بودند. در‌باره‏ی این دیدار با دو تن از خانم‏هایی که در این دیدار شرکت داشته‏اند و هم‏چنین پدر دکتر زهرا بنی‏یعقوب، گفت و گو کرده‏ام.



گزارشی از وضعیت ابوالفضل جهاندار و سعید درخشندی، دو فعال دانشجویی:
«به موادفروش‌ها مرخصی می‌دهند، به پسر من نه»

مریم محمدی: ابوالفضل جهاندار و سعید درخشندی، دو فعال دانشجویی دانشگاه یزد هستند که مردادماه سال ۱۳۸۵، پس از بازگشت از مسافرت به آلمان برای تماشای جام جهانی فوتبال، دستگیر شدند و با اتهامات «براندازی نرم» و «اقدام علیه امنیت کشور»، در زندان به سر می‌برند. طبق قوانین قضایی ایران، زندانیان پس از گذشت نیمی از مدت محکومیت، می‌توانند مشمول حق آزادی مشروط شوند. اما این دو زندانی علی‌رغم وضعیت جسمی نامناسب و تلاش خانواده‌ها و وکلایشان، هم‌چنان از این حق محروم هستند. در این زمینه با محمدعلی دادخواه وکیل این زندانیان، منصوره درخشندی همسر سعید درخشندی و همین‌ طور خانم کجوری مادر ابوالفضل جهاندار گفت و گو کردم.



گزارشی از نقض حق تحصیل فعالان دانشجویی
نسل سوم دانشجویان ستاره‌دار

کوهیار گودرزی: با آغاز اعلام نتایج آزمون کارشناسی ارشد، نسل سوم دانشجویان ستاره‌دار پا به عرصه گذاشتند. با این حال دانشجویان محروم از تحصیل طی این سال‌ها تلاش‌های بسیاری جهت احقاق حقوق از دست رفته خود نموده‌اند. از آن جمله می‌توان به نشست‌های خبری شورای ‌دفاع از حق تحصیل دانشجویان اشاره کرد که آخرین آن، جمعه‌ ۲۶ مهرماه ۱۳۸۷ در دفتر نشریه نامه برگزار شد. در این نشست دکتر محمد ملکی، فعال ملی‌ مذهبی و نخستین رییس دانشگاه تهران پس از انقلاب، مهندس کیوان صمیمی، مدیر مسوول نشریه‌ توقیف شده‌ی نامه، مهندس کوروش زعیم، عضو شورای رهبری جبهه ملی ایران و نیز میلاد اسدی، عضو کمیته دفاع از حق تحصیل دفتر تحکیم وحدت به ایراد سخنرانی پرداختند.



گفت و گو با ابراهیم مددی و اسدالله صادقی:
«مسئولین اصلاً حاضر به مذاکره با کارگران نیستند»

مریم محمدی: به گزارش پایگاه خبررسانی «فدراسیون جهانی کارگران حمل و نقل جاده‌ای» این فدراسیون این هفته را که از روز دوشنبه سیزدهم اکتبر، برابر با بیست و دوم مهرماه آغاز می‌شود، هفته‌ی همبستگی کارگران حمل و نقل جهان، به‌ویژه اعلام همبستگی با جنبش مستقل کارگری ایران و به‌ویژه منصور اسانلو، اعلام کرده است. در مورد این خبر با آقای ابراهیم مددی، نایب‌رییس سندیکای کارگران شرکت واحد که از کارگران اخراجی این صنف هم محسوب می‌شوند، و هم‌چنین آقای اسدالله صادقی، عضو ‌اتحادیه‌ی کارگران خدماتی نروژ‌ که سابقه‌ی فعالیت در‌ سندیکای فلزکاران تهران بعد از انقلاب را نیز داشته‌اند، گفت و گو کردم.



روزی که گیتا اعدام شد

زویا امین: می‌دانستم از گیتا علیشاهی دختری که در سال ۶۰ اعدام شد، خبر زیادی در دسترس نیست. در جست‌وجوی اینترنتی هم چیزی پیدا نکردم. از سر اتفاق با «زهره» یکی از همکلاسی‌های دانشگاه گیتا که روز قبل از اعدام او شاهد دستگیری‌اش بوده، آشنا شدم. زهره می‌‌گوید: «مطمئن بودم گیتا همان شب آزاد می‌شود. بس که این دختر محجوب و بی‌آزار بود.»



گزارشی از نشست آزادی عقیده و حقوق اقلیت‏های دینی
«در قوانین، حکم ارتداد نداریم»

مریم محمدی: روز چهارشنبه در ایران مراسم متعددی به مناسبت عید فطر، برگزار شد. یکی از این مراسم در تهران و در دفتر سازمان دانش‏آموختگان تحکیم یا ادوار تحکیم، به ابتکار فعالان این سازمان برگزار شده است. نکته‏ی قابل توجه، آن‌که عنوان این برنامه «نشست آزادی عقیده و حقوق اقلیت‏های دینی» است. در‌مورد این برنامه، دلیل و اهمیت برگزاری آن در روز عید فطر، گزارشی تهیه و با آقای محمد هاشمی، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم گفت و گو کرده‌ام.



گفت و گو با همسر عمادالدین باقی پیرامون مرخصی این فعال حقوق بشر
مرخصی عمادالدین باقی به آزادی منتهی می‌شود؟

مریم محمدی: عمادالدین باقی، فعال حقوق بشر و عضو کانون مدافعان حقوق بشر ایران، سرانجام دوشنبه ۲۵ شهریورماه برای یک مرخصی ۱۰ روزه به منزل آمد. در حالی که مدت محکومیت ایشان ۱۷ مهرماه پایان می‌گیرد، سؤال این بود که آیا این مرخصی به آزادی متصل می‌شود یا این که ایشان مجدداً باید به زندان برگردد. در این مورد با خانم فاطمه کمالی احمدسرایی، همسر عمادالدین باقی گفت و گو کردم.



گفت و گو با جهانگیر اسماعیلی‌پور در رابطه با کشتار سال ۶۷ در زندان‌های شیراز
«پول گلوله را از خانواده‌ها می‌خواستند»

منیره برادران: جهانگیر اسماعیلی‌پور از شاهدان قتل عام زندانیان سیاسی در زندان شیراز است. نخستین بار در بهار ۱۳۵۹ دستگیر شد. بار دیگر در سال ١٣٦١ به اتهام فعالیت و همکاری با یکی از سازمان‌های چپ بازداشت و به ۱۰ سال حبس محکوم شد. دوران بازجویی را در بازداشتگاه سپاه و بقیه سال‌ها را در زندان عادل‌آباد بود. در پایان سال ۱۳۶۷ از زندان آزاد شد. با او در رابطه با کشتارهای سال ۶۷ در زندان‌های شیراز گفت و گو کردم.



نشست مطبوعاتی برخی از فعالان حقوق بشری ایران در هتل «میلینیوم سازمان ملل» در شهر نیویورک
اکبر گنجی: باید پرسید چرا در ایران ترور قانونی است

روزبه میرابراهیمی: یک روز پیش از آغاز رسمی نشست سالانه رهبران در مجمع عمومی سازمان ملل، هتل «میلینیوم سازمان ملل» در شهر نیویورک میزبان نشست مطبوعاتی برخی از فعالان حقوق بشری ایران بود. در این نشست که با همکاری «کمپین بین‌المللی برای حقوق بشر در ایران» و «سازمان دیده‌بان حقوق بشر» برگزار شد، مهرانگیز کار‌، اکبر گنجی و هادی قائمی به پرسش‌های خبرنگاران رسانه‌ها پاسخ دادند.



گفت و گو با عفت ماهباز، درمورد کشتار ۶۷
«کشتارها از سال ۶۶ برنامه‌ریزی شده بود»

منیره برادران: عفت ماهباز از نزدیک شاهد حوادثی بود که در سال ۶۷ در بندهای زنان اوین رخ داد. او از جمله کسانی بود که به جرم نماز نخواندن در دادگاه‌های تفتیش عقیده به حد شلاق محکوم گردید. خاطرات زندان وی با نام «فراموشم مکن» به تازگی توسط نشر باران به چاپ رسیده است. عفت ماهباز دو تن از عزیزان‌اش را در دهه ۶۰ از دست داد. برادرش علی ماهباز در آذرماه سال ۶۰ و همسرش، علیرضا اسکندری در مرداد ۶۷ اعدام شدند.



پس از بیست سال
قتل‌عام ۶۷ و باز تولید خشونت ایدئولوژیک

شاهد علوی: در بیستمین سالگرد قتل‌عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، ضرورت پرداختن به این موضوع هر روز بیشتر می‌‌شود. قتل مخالفان سیاسی توسط حکومت‌ها در دنیا سابقه دارد، اما این‌که یک حکومت انقلابی نهادهای مستقر خود را دور بزند و محکومانی را که قبلا مجازات کرده دوباره و این بار به اشد مجازات محکوم کند٬ اتفاقی بی‌سابقه است. علی‌رغم فضای مناسبی که در دوران اصلاحات برای بحث در این باره فراهم شده بود٬ عدم کالبدشناسی این واقعه و مسکوت گذاشتن آن تنها به بازتولید خشونت در نظام همچنان تب‌دار ایران دامن زد. سکوت را باید شکست.



گفت و گو با‌ عبدالفتاح سلطانی و ناصر زرافشان:
«بی‌اطلاعی از سرنوشت بازداشت‌شدگان مراسم خاوران»

مریم محمدی: خانواده‌های قربانیان کشتار سیاسی سال ۱۳۶۷، امسال نتوانستند مراسم یادبود آن‌ها را برگزار کنند. این مراسم چند سالی بود که با تحمل بیشتری از طرف حکومت برگزار می‌شد. اما امسال حضور ماموران انتظامی و حمله به خانواده‌ها و دستگیری تعدادی از حاضران، مانع اجرای این مراسم شد. خانواده‌های دستگیرشدگان در مراجعه به «کانون مدافعان حقوق بشر»، خواهان قبول وکالت فرزندانشان از جانب وکلای این سازمان شدند. در این مورد با ‌ عبدالفتاح سلطانی و همین‌طور ناصر زرافشان، دوتن از این وکلا گفت و گو کردم.