زنان

تماشاگران کره‌ای: پس خواهران ایرانی ما کجا هستند؟

لیدا حسینی‌نژاد: تیم‏های ملی ایران و کره‏ جنوبی عصر روز چهارشنبه در ورزشگاه آزادی تهران به دیدار هم رفتند و هفتاد هزار مرد و چهار زن ایرانی تیم ملی خود را تشویق کردند. روسری سفیدها بار دیگر خاطره‏ی فتح استودیوم آزادی را تکرار کردند و بی‏تاب و شادمانه بر صندلی‏های باران خورده‏ی «آزادی» تکیه زدند. این‏بار زنان ایران با یاری و کمک خواهران کره‏ای خود از اولین لحظه‏ی بازی شاهد این بازی مهم و سرنوشت‏ساز بودند.

کابوس سه‌شنبه‌‌های فاطمه سررسید

مریم محمدی: در حالی ‌که تا دیشب امیدی به نجات فاطمه حقیقت‌پژوه باقی مانده بود، صبح امروز در کمال ناباوری اعدام شد. گفت و گوی من دیشب و ساعتی پیش از اعدام فاطمه انجام شد. خواندن صحبت‌های‌ زهرا، دختر فاطمه اگرچه تأثرانگیز است اما می‌تواند بخشی از ابعاد این اتفاق ناگوار را نشان دهد. زهرا می‌گوید: «حدود دو ماه است که شاید هفته‌ای دو بار با او حرف زده باشیم. مادرم دارد در این سال‌ها آنجا زجر می‌کشد. یعنی کافی نیست؟ واقعاً باید خون را با خون شست؟»

حقوق زنان و توسعه

مریم محمدی: روزهای چهاردهم تا هفدهم نوامبر، برابر با ۲۴ تا ۲۷ آبان ماه، فعالان جنبش زنان از سراسر جهان در شهر «کیپ تاون» در آفریقای جنوبی گرد هم آمدند تا یازدهمین کنفرانس جهانی زنان «آوید» را با موضوع حقوق زنان و توسعه، برگزار کنند. نرگس محمدی، از فعالان حقوق زنان و شرکت‌کنندگان این سمینار پیرامون مضمون و محتوی آن می‌گوید: «فعالان حقوق زنان از سراسر جهان هر سه ‌سال یک‏بار برای تعیین استراتژی دور هم جمع می‏شوند. البته اهداف دیگری هم مد نظر است. در سمینار امسال ۲۲۰۰ نفر از فعالین زنان حضور داشتند.»

شادی صدر: حذف دو ماده، پیروزی همه ماست

مریم محمدی: کلیات لایحه حمایت از خانواده پس از حذف دو ماده‌ی جنجال‌برانگیز آن از سوی نمایندگان به تصویب رسید. اعتراضات به این لایحه از سوی فعالان مدنی ایران از زمانی آغاز شد که مفاد آن در کمیسیون قضایی مجلس هشتم بدون بازنگری تایید و به صحن علنی مجلس، برای تصویب نهایی رفته بود. در این زمینه با شادی صدر، وکیل و فعال حقوق زنان گفت و گو کردم.

بنی‌یعقوب: پلیس باید محاکمه شود؛ نه من

بیست و دوم خرداد ۸۵ تعدادی از فعالان جنبش زنان و اعضای کمپین یک میلیون امضا در اعتراض به برخی موارد و قوانین تبعیض‌آمیز قانون اساسی، تجمع آرامی را در میدان هفت‌تیر برگزار کردند که با برخورد پلیس به خشونت کشیده شد. ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار و از فعالان کمپین یک میلیون امضا بر ضد قوانین تبعیض‌آمیز و سردبیر وب‌سایت کانون زنان ایرانی، پنجمین احضار شده در این پرونده به دادگاه محسوب می‌شود.

«لایحه به صحن علنی برمی‌گردد»

لیدا حسینی‌نژاد: مجلس شورای اسلامی در ایران، لایحه حمایت از خانواده را که در چند ماه گذشته با انتقادات زیاد فعالان حقوق زنان و شخصیت‌های اجتماعی و فرهنگی همراه بود به کمیسیون قضایی مجلس بازپس فرستاد. در این زمینه با شادی صدر، وکیل و فعال حقوق زنان گفت و گو کردم.

ممنوع‌الخروجی گلشیفته و حق انسانی و ملی هنرمندان

محمدعلی ابطحی: این حرف غیر حقوقی است که هنرمندان که مثل دیگران باید از حقوق مدنی برخوردار باشند، برای بازی در فیلمی در خارج کشور باید از ارشاد اجازه بگیرند. این اهانت مستقیم به انسان بودن و آزاد بودن و حقوق اجتماعی آنان است. غیر از مباحث عام کرامت انسان و حقوق مدنی و شرعی انسان‌ها، قانون اساسی خودمان هم اجازه نمی‌دهد که این حقوق انسانی را از افراد سلب نمایند.

مردان و زنان، معترض به «لایحه‌‌‌ی حمایت از خانواده»

مریم محمدی: لایحه‌ی موسوم «به حمایت از خانواده» که توسط قوه قضاییه تهیه شده و با تغییراتی که دولت نهم در آن وارد کرده است، در میان فعالان حقوق زن و حقوق بشر به «لایحه‌ی ضد زن» و «لایحه‌ی حمایت از مردان خانواده» شهرت یافته است. دوشنبه ۱۴ مرداد‌ماه، بنا به دعوت قبلی کانون مدافعان حقوق بشر، جلسه‌ای در اعتراض به این لایحه در محل کانون در تهران برگزار شد که گزارشی از آن تهیه کردم.

چرا به حجاب اجباری «نه» می‌گوییم؟

فاطمه صادقی:‌ «همه خوب می‌دانند که برای موضوع حجاب تنها یک راه حل وجود دارد و آن‌هم واگذاری امر پوشش به انتخاب فردی خود زنان است. اگر کیان خانواده، اجتماع، و حکومت اسلامی به حجاب وابسته شده است، پس لاجرم اشکال را باید در آن کیان، در بنیاد آن خانواده، در آن اجتماع و در آن حکومت جست که خود تجدید نظری جسورانه اما ضروری را می‌طلبد. اما در واقع چنین نخواهد شد، یا لااقل نه به این زودی.»

تلاش برای نجات اکرم مهدوی از اجرای حکم اعدام

مریم محمدی: نام کشور ما هنوز در میان ۶۲ کشوری است که در آن حکم اعدام صادر می‌شود و هر از گاه، مدافعان حقوق بشر در ایران تلاشی را برای نجات جان متهمی از مرگ آغاز می‌کنند. آخرین موردی که انعکاس اجتماعی یافته است، حکم اعدام اکرم مهدوی است؛ زنی که به جرم کشتن همسر ۷۴ ساله‌ی خود و عدم توانایی ۶۰ میلیون تومان خون‌بهای درخواستی خانواده مقتول، در آستانه‌ی اعدام است. در این باره با مادر اکرم مهدوی و وکیل او گفتگو کردم.

سایه‌ی خشونت بر زنان جهان

فریماه کیانی: خشونت بر زنان در محیط خانواده، از آن دسته ناهنجاری‌های اجتماعی‌ست که در بسیاری از کشورها مورد بی‌توجهی قرار دارد. آمار و ارقام به دست آماده بر حسب شکایات یا موارد ثبت شده‌ قانونی هرگز نمی‌تواند بیانگر واقعیت باشد. آمار رسمی اتحادیه ‌اروپا نشان می‌دهد، خشونت خانگی مهم‌ترین عامل مرگ ‌و‌ میر در بین زنان ۱۶ تا ۴۴ ساله‌ اروپایی‌ست. پس از خشونت خانگی، سرطان و تصادفات رانندگی در ردیف‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند.

طلاق زن، به وکالت از مرد

طولانی بودن پروسه طلاق و خلاء‌ها و نواقص قانونی در این زمینه، باعث افزایش خشونت خانگی شده است. استفاده از ابزارهایی چون شروط ضمن عقد و حق طلاق،‌ می‌تواند راه گریزی برای زنان ایرانی باشد. در سومین قسمت از سلسله برنامه‌های مروری بر قوانین خانواده در ایران، زهرا مینویی به سراغ زنی ۲۵ ساله رفته که در مراحل پایانی پروسه طلاق خود به سر می‌برد.

شوهرکشی، تلاشی مقابل خشونت

ناهید کشاورز در گفت‌وگو با سیامک فرهی درباره‌ی پرونده‌ی اکرم مهدوی که به جرم قتل شوهرش در زندان به سر می‌برد: اکثر این زن‌ها قربانی خشونت خانوادگی بودند؛ قربانی ازدواج‌های اجباری، قربانی جهل ناشی از عدم تحصیل و قربانی عدم حمایت قانون و عدم حمایت خانواده. این زن‌ها اکثرا در یک چرخه خشونت گرفتار شدند که تمام تلاش‌شان را کرده‌اند تا بتوانند از این چرخه بیرون بیایند. ولی همه‌جا بن‌بست بوده است.

هر زن، باید یک رسانه باشد

جلوه جواهری از فعالان حقوق زنان در ایران و از اعضای کمپین یک میلیون امضا، در آذر‌ماه گذشته به دنبال احضار و بازجویی، از سوی معاونت امنیت دادسرای انقلاب تهران بازداشت شد و مدتی را در زندان گذراند. او در گفت و گو با زهرا مینویی می‌گوید: «اگر که به فرض قبلاً خطوط قرمز فقط تجمعات بود و می‌آمدند فقط در تجمعات افراد را دستگیر می‌کردند، خطوط قرمز خیلی دیگر تنگ شده بود. درواقع محدوده عمل ما را خیلی تنگ کرده بودند و فقط برای یک امضا جمع کردن، افراد را بازداشت می‌کردند و از خانه آنها را احضار می‌کردند.»

«مسائل زنان از مسائل فرعی تلقی می‌شد»

فروغ تمیمی؛ جامعه‌شناس در گفت‌وگو با معصومه ناصری: «هنوز درصد زنان شاغل در ایران به نسبت به دیگر کشورهای در حال توسعه خیلی پایین است. مسئله‌ی اشتغال، یکی از مسائل اصلی زنان است. اگر زنان ما استقلال اقتصادی نداشته باشند چگونه می توانند با داشتن تحصیلات عالیه روی پای خودشان بایستند. نباید فراموش کنیم که در تمام جوامع زنان فقیرتر از مردان هستند.»

مهاجران تاجیک و روز عید بانوان

عبدالقادر علوی در گفت‌وگو با رسول شادان: «در آن روز زنان و دختران از کارهای منزل و خانگی آزاد بودند. مردان و پسران، علاوه بر هدایایی که به مادران، خواهران و دختران خود می‌دادند؛ انجام کارهای خانگی از قبیل پخت و پز، شست و شور، رفت و روب را به عهده داشتند تا بر برگزاری این کارهای خانگی مردان، پسران به اندازه‌ای از زحمت زنان آگاه باشند.»

نوآوری‌های سازمان‌های زنان: درس‌های فراموش شده

سوسن طهماسبی: نمی‌دانم در مدتی که ما بارها و بارها کار مستندسازی را از نو آغاز می‌کنيم و هر بار اين کار را با سازمانی تازه و بخشی تازه آغاز می‌کنيم و با تأثير منفی قانون بر زندگی زنان، چند دختر جوان ديگر خواهند مُرد. من دقيقاً نمی‌دانم که چند دختر جوان جان خود را از دست خواهند داد تا ما به کار خلاقانه‌ی زنانی که با منابع محدود در زمينه‌ی ترويج حقوق زنان کار می‌کنند اذعان کنيم و تلاش‌های‌مان را تقويت کنيم، و افرادی که قدرتی نسبت دارند دل به دريا بزنند و مسايل مربوط به زنان را به عرصه‌ی اجتماع بکشند و از حوزه‌ی امنيتی خارج کنند.

بعد از انقلاب زن‌ها عقب نرفتند

مرضیه مرتاضی لنگرودی در گفت‌وگو با مریم محمدی درباره زنان از نگاه نواندیشی دینی می‌گوید: «‬جنسیت در ظرف اجتماع ساخته می‌شود و مقوله‌ای اجتماعی است. باید دید که این جنسیت در کدام ظرف زمانی و اجتماعی ساخته می‌شود. بنابراین ما این شکل‌گیری جنسیت را به اجتماع برمی‌گردانیم؛ اجتماعی که نگاه پدرسالارانه و مردسالارانه دارد. الزاما هم نگاه پدرسالارانه و مردسالارانه توسط دین نیامده است.»

ضرورت تشکیل کمپین علیه حجابِ اجباری

فروغ. ن. تمیمی: چگونه است که فمینیست‌های مبارز ما‌ در حوزه‌های گوناگون زنان، تابو ها و مسائل مهمی مانند چند‌همسری و صیغه، سنگسار، خشونت خانگی، قتلهای ناموسی، تجاوز به محارم، تجاوز در زندان، رواج ‌فحشا، و دهها معضل دیگر را مطرح، با آن مبارزه کرده ‌و انواع کمپینها را برای کسب حقوق برابر راه می‌اندازند؛ اما‌ به طرح و راه اندازی بحث حق‌ ابتدایی انتخاب لباس و پوشش زنان در جامعه‌ بی‌توجه‌اند و آن را به آینده موکول می‌کنند‌ و از تعیین یک استراتژی فمینیستی در این مورد سرباز می‌زنند؟

ایران، دومین «وزیر امور زنان» را در جهان داشت

ماهمنیر رحیمی: مهناز افخمی، رییس سازمان زنان در پیش از انقلاب و وزیر امور زنان در سه سال آخر حکومت محمد رضا شاه پهلوی در گفت و گو با رادیو زمانه می‌گوید: «با جمعیتی نصف جمعیت امروز و تعداد نمایندگان مجلس، به همان نسبت کمتر، ما ۲۲ نماینده‌ی زن در مجلس داشتیم. سفیر داشتیم. وزیر داشتیم. من خودم دومین وزیر زن در دنیا بودم. البته الان صد تا وزیر زن در دنیا هست ولی، آن زمان، ایران بعد از فرانسه دومین کشوری بود که وزیر زن داشت. و در خیلی از زمینه‌ها. مردم درگیر این حرکت بودند. یک میلیون نفر در سال با سازمان زنان هم‌کاری می‌کردند؛ از طبقات مختلف.»