نقد کتاب «زبان باز» تازه‌ترین اثر داریوش آشوری

سعید شکیبا

داریوش آشوری به تازگی کتابی با عنوان زبان باز-پژوهشی در باره زبان و مدرنیته- نوشته که با واکنش‌های مثبت و بعضا منفی زبان‌شناسان روبرو شده است. هفته‌ی گذشته در تهران، نشست نقد و بررسی این کتاب با حضور زبان‌شناسان، اساتید و دانشجویان زبان فارسی برگزار شد. در این نشست علی محمد حق‌شناس،‌ كامران فانی وعلی صلح‌جو به سخنرانی پرداختند.
برنامه‌ی این هفته‌ی رادیو همایش به این نشست اختصاص دارد.

این همایش را از اینجا دریافت کنید. (مدت: 1 ساعت)

در ابتدای این نشست علی‌محمد حق‌شناس، زبان‌شناس و مترجم، ضمن تمجید از داریوش آشوری گفت: تاثیری که آشوری از رهگذر انبوه مقالات و رساله‌ها در جامعه ما گذاشته بسیار چشمگیر است.

نشست نقد و بررسی کتاب «زبان باز»|عکس‌ها از سعید شکیبا

آقای حق‌شناس در ادامه به عنوان کتاب اشاره کرد و گفت: به گمان من طرح عنوان زبان باز خود با یک تناقض همراه است به خصوص آن نوع زبانی كه آشوری در این كتاب در نظر دارد، یعنی زبانی كه مربوط به جوامع پویاست و هر روز با مفاهیم تازه روبرو می‌شود. وی افزود: هر چه زبان را بازتر فرض کنیم به عرصه هرمنوتیک نزدیکتر می‌شویم و در آنجا به تفسیر و تحلیل نیاز داریم اما زبان مدرن زبانی است که منظم و بسته است.
آقای حق‌شناس با اشاره به واژه‌سازی نادرست آشوری گفت: برخی واژه‌ها در کتاب به درستی ترکیب شده‌اند اما ترکیب برخی واژه‌ها معنای مشخصی ندارد و به نظر می‌رسد «من درآوردی» است.

حق‌شناس اشكال دیگرکتاب را متوجه محتوای آن دانست و گفت: محتوای كتاب به طرح مشكلات زبان و تبیین آن می‌پردازد و برای رفع مشكلات هیچ طرح و برنامه عملی عرضه نمی‌كند.

کامران فانی

در ادامه‌ی این نشست، کامران فانی، مترجم و پژوهشگر ادبی به سخنرانی پرداخت. آقای فانی با اشاره به مشکل بودن نقد کتاب به واسطه‌ی حساسیت‌های آشوری گفت: آشوری نخست در قلمرو اندیشه سیاسی قلم می زند بعد در حوزه‌ی اجتماعی و سپس پیرامون فلسفه و در نهایت هم به زبان می‌رسد. این روند در کارهای آشوری هم خودش را نشان داده و به عقیده من او در نهایت به وسواس کلمه دچار شده است.
فانی در ادامه افزود: در ادبیات گرفتار زبان شدن خوب است، اما در حوزه‌های علمی این امر پسندیده نیست.

کتاب زبان باز، تازه‌ترین اثر داریوش آشوری است که مباحثی همچون زبان‌گفتار و زبان نوشتار، خودسرانگی زبان طبیعی، تاریخ پیدایش زبان‌های مدرن، بستر زبانی مدرنیت، کارکرد زبان‌مایه‌ علمی، تکنیک‌های واژه‌سازی مکانیکی، رویارویی زبان فارسی و مدرنیت در این کتاب بررسی شده است.

در ابتدای این نشست متن سخنان ارسالی داریوش آشوری توسط اصغر محمدخانی قرائت شد. این متن را از اینجا بخوانید.