همایش سعدی و منتقدان او

به مناسبت سالروز بزرگداشت سعدی، برنامه‌ی این هفته‌ به همایش سعدی و منتقدان او اختصاص یافته است.

این همایش را از اینجا بشنوید. (مدت: ۱ ساعت)

در این همایش اصغر محمدخانی دبیر نشست و دبیر شورای گسترش زبان و ادب فارسی، ضیاء موحد، پژوهشگر و علی اصغر دادبه، مدیر گروه ادبیات مرکز دایره المعارف اسلامی به عنوان منتقدان ادبی به ایراد سخنرانی پرداختند و آراء منتقدانی چون ادوارد براون، هانری ماسه، علی اصغر طالقانی، تقی رفعت، علی دشتی، نیما یوشیج و احمد شاملو را مورد نقد و بررسی قرار دادند.

این مراسم با سخنان علی اصغر محمدخانی آغاز شد. آقای محمدخانی در این همایش با اشاره به اینکه محور انتقادهای منتقدان سعدی بیشتر از ناموزونی اصول تعلیم و تربیت و فقدان دیدگاه اخلاقی منسجم در آثار سعدی است و با اشاره به نقد علی طالقانی درباره سعدی گفت: «در اولین نقدی که علی اصغر طالقانی درباره‌ی سعدی نوشت، به عنوان یک مدرنیسم به او تاخت و پس از آن تقی رفعت ادامه راه او را دنبال کرد اما در این میان بهار در دفاع از سعدی و آثار او پرداخت و با نظرات و دیدگاههای هر یک از این منتقدان مخالفت کرد که در این مرحله دوباره بحث مخالفت میان تجددگرایان و سنت گرایان معنای بیشتری یافت.»
در ادامه‌ی این همایش، ضیاء موحد به سخنرانی پرداخت. آقای موحد در سخنان خود گفت: گروهی که بحث محتوایی می کنند مانند جامعه شناسان، روانشناسان، فلاسفه، و عده دیگر که به مسائل هنری، به سبک و زیبا شناسی و معانی و بیان، و فرم و از این قبیل می پردازند و کسانی که سعدی را نقد کرده اند از گروهی هستند که به تمامی بحث محتوایی می کنند. وی ادامه داد: پیش از علی اصغر طالقانی (که در مقاله‌ای گفته بود عقب افتادگی ما به خاطر همین شعر و شاعری است) میرزا آقاخان کرمانی به همین شیوه به شعر و شاعری نگریسته بود.

موحد در ادامه افزود: در همان زمان ها ادوارد براون تاریخ ادبیات می‌نویسد و دستش را روی دو شاعر می‌گذارد که پایه ادب و زبان فارسی هستند: فردوسی و سعدی. در مورد فردوسی می‌گوید: «شک نیست که شهرت فراوان فردوسی به شاعری به سبب شاهنامه اوست. اما من با شرمندگی فراوان اقرار می کنم که هرگز نتوانسته‌ام با آنان در این ستایش پر شوق و شور هم آواز باشم. به عقیده من شاهنامه را نمی‌توان حتی یک لحظه با معلقات عربی برابر و همسنگ دانست و با آنکه این کتاب در سراسر جهان اسلام نمونه اصلی و سرمشق کامل نمونه‌های حماسی بوده است در نظر من به هیچ روی از لحاظ زیبایی ذوق و احساس و هنر، لطف مضمون و حسن بیان به پای بهترین اشعار حکمی، عشقی و غنایی فارسی نمی‌رسد.»

دکتر اصغر دادبه، سخنران بعدی این مراسم بود که در بخشی از سخنان خود گفت: به طور کلی سعدی در همه بوستان که شامل 4100 شعر و در گلستان که شامل 289 داستان و کلمه قصار است تنها 5 مورد تناقض گفته است و این در حالیست که برخی از منتقدان سعدی را کاملا" تناقضگو دانسته اند.
وی ادامه داد: باید ببینیم که امروز آیا در آخرین تئوری‌های تربیتی مسئله تناقض‌گویی از میان رفته است؟ اگر روشن بینانه به این مسئله نگاه کنیم به خوبی درمی‌یابیم که سعدی بسیار آگاه و منطقی حرف‌های مردم روزگار خود را مطرح کرده است و از آنجا که حرف ها نیز با یکدیگر در تناقضند، این ویژگی دربرخی از آثار سعدی نیز آمده است اما این به معنای تناقض گویی سعدی نیست و باید گفت که تناقض گویی در آثار سعدی وجود ندارد.