«حذف مشرف، مشکلات پاکستان را حل نمی‌کند»

حسین علوی

پاکستان، این روزها در التهاب استعفای پرویز مشرف است. دکتر مصطفی دانش، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسایل منطقه شب گذشته و ساعاتی پیش از استعفای پرویز مشرف، در گفت و گو با زمانه به تحلیل اوضاع پاکستان پرداخت.

آقای دانش روز سه‌شنبه احتمال طرح استیضاح آقای پرویز مشرف در مجلس پاکستان هست، ولی تا آن زمان ایشان دارای دو گزینه است؛‌ یا کناره‌گیری داوطلبانه و یا شرکت در استیضاح و دفاع از خودش. فکر می‌کنید پیامدهای هرکدام از این‌ها چه خواهد بود برای اوضاع سیاسی پاکستان؟

طبیعتاً اگر پرویز مشرف خودش کناره‌گیری بکند، این شانس را دارد که با احزاب ائتلاف دولتی بتواند توافق و معامله‌ی سیاسی بکند و تحت تعقیب قانونی و قضایی قرار نگیرد.

ولی اگر بخواهد ایستادگی و پایداری بکند و در مجلس پاکستان از خودش دفاع بکند، طبیعتاً این خطر وجود دارد که اکثریت آرا، یعنی دو سوم آرا‌ را، احزاب ائتلافی دولت به‌دست بیاورند و او را برکنار بکنند و بعداً این خطر وجود دارد که آن‌ها حتی تعقیب قضایی هم بکنند.

پرویز مشرف، امروز با تسلیم شدن در برابر خواست مخالفانشع استعفا کرد/ عکس‌ها از AFP

باید به این مطلب اشاره بکنیم که هم اکنون حزب مردم ۱۲۰ کرسی در مجلس دارد؛ حزب مسلم لیگ نواز شریف ۹۰ کرسی دارد و عده‌ی زیادی از افراد و نامزدهای مستقل که انتخاب شدند می‌توانند جمعاً این‌ها دو سوم آرا را بیاورند و این خطر زیادی برای پرویز مشرف است که اگر او را برکنار بکنند، دادگاهی‌اش بکنند. اگر به یاد داشته باشید در زمان انتخابات هم احزابی بودند، افراد سرشناسی بودند که خواهان این بودند که او دادگاهی بشود و حتی حکم اعدام برای او صادر بکنند.

فکر می‌کنید در صورت کناره‌گیری و یا استیضاح و تعقیب پرویز مشرف؛ وضعیت ارتش چگونه خواهد شد؟ آیا ارتش در شرایط کنونی واقعاً مستقل از پرویز مشرف است؟ واکنش نیروهای مسلح در برابر تحولات سیاسی پس از مشرف چه خواهد بود‌؟

طبیعتاً امید مشرف این است که ارتش از او دفاع بکند. یعنی کیانی، رییس ارتش که خود مشرف، در سال پیش او را به عنوان رییس ستاد ارتش انتخاب کرد، از او دفاع بکند.

ولی اکنون وضع پاکستان در شرایطی است که حتی آمریکا دارد کمک‌ها و پشتیبانی خودش از مشرف را قطع می‌کند و به همین خاطر ارتش می‌تواند در این مشکلی که وجود دارد تا اندازه‌ای بی‌طرفانه رفتار بکند و این خطر برای مشرف وجود دارد که ارتش از او دفاع نکند.

ولی یک مطلب باید دوباره روشن بشود که در واقع ارتش است که قدرت را در پاکستان برعهده دارد و سازمان امنیت آی‌اس‌آی پاکستان در اختیار ارتش قرار دارد.

‌چنان‌که در دو هفته‌ی قبل آقای گیلانی، صدراعظم پاکستان می‌خواست کنترل آی‌اس‌آی پاکستان را در اختیار وزارت داخله قرار بدهد، ولی در بین سفری که به واشنگتن داشت، تلفنی آقای کیانی به او اخطار می‌کند و او از تصمیم خودش عقب‌نشینی می‌کند. این نشان دهنده‌ی این است که ارتش قدرت را دارد و بعد از مشرف هم ارتش یک چنین نقشی را در پاکستان بازی خواهد کرد.

نگرانی دیگری که تحلیل‌گران سیاسی مطرح می‌کنند، آینده‌ی سلاح‌های اتمی پاکستان است. در صورت حذف پرویز مشرف، در مورد این نگرانی‌ها چه تصوری می‌شود داشت؟

به نظر من تمام پروژه‌ی اتمی پاکستان از روز اولی که پروژه‌ی اتمی شروع شد، در کنترل ارتش پاکستان بوده و در زمان ضیاء‌الحق و بعد از او زمان مشرف، ارتش کنترل شدیدی را بر تسلیحات اتمی پاکستان داشته و امروز هم ارتش همین کنترل را دارد.

یعنی در واقع با حذف مشرف هم چنین خطری وجود ندارد. برای این‌که ارتش کنترل تمام پروژه‌های اتمی را در دست دارد و هیچ تغییری حاصل نخواهد شد.

ولی آن چیزی که مهم است و باید گفته بشود،نقش عبدالقادر خان‌، پدر بمب اتمی پاکستان است که می‌دانید در طول چهار سال و نیم در انزوای مطلق قرار داشت و اجازه نداشت صحبت بکند و در خانه‌‌اش محبوس بود.

اخیراً عبدالقادر خان زبان باز کرده و تمام مشکلات و کنترلی که ارتش بر معاملات تسلیحات اتمی و فروش تسلیحات اتمی به ایران، لیبی و کره شمالی را داشته؛ فاش کرده و نشان می‌دهد که خود آقای مشرف در تمام جریانات از ابتدا بوده و اگر معامله‌ای هم با کره شمالی، لیبی و ایران شده، به دستور ارتش و با توافق ارتش و شخص رییس جمهور و مشرف انجام گرفته است.

آقای دانش، نکته‌ی دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا تعیین تکلیف پرویز مشرف در شرایط کنونی، مهم‌ترین مساله و ضرورت سیاسی پاکستان است و یا ورای مساله‌ی پاکستان واقعاً دلایل دیگری دارد، دلایلی مثل رقابت‌های سیاسی دارد‌؟

می‌دانید در ائتلافی که امروز وجود دارد، احزاب مختلف مانند حزب مردم و حزب نواز ‌شریف حضور ذارند که این‌ها در سابق با هم دشمنی داشتند درواقع یکی از نکات توافق‌شان، همان حذف مشرف است، یعنی نفرتی که نسبت به مشرف وجود دارد و این ائتلاف به خصوص بعد از کشته شدن بی‌نظیر بوتو، به این خاطر به‌وجود آمده است. این مطلب بسیار مهم است.

ولی حذف مشرف در شرایط کنونی، مشکل اصلی پاکستان را حل نمی‌کند. هم‌اکنون با اسنادی که وجود دارد ثابت شده که پاکستان در کنار طالبان قرار گرفته است.

یعنی ارتش پاکستان و آی‌اس‌آی پاکستان، در کنار طالبان پاکستان و افغانستان قرار گرفته و هر اتفاقی در افغانستان می‌افتد به دستور ارتش و آی‌اس‌آی پاکستان است و حتی سازمان امنیت آمریکا به این نتیجه رسیده که در انفجاری که در مقابل سفارت هند در روز هفت ژوییه ۲۰۰۸ اتفاق افتاد و ۵۴ نفر در آن‌جا کشته شدند؛ به دستور سران آی‌اس‌آی پاکستان بوده است.

به این خاطر است که حتی ممکن است آمریکا هم دیگر از مشرف چنان پشتیبانی نکند. برای این‌که می‌داند آی‌اس‌آی پاکستان در کنترل مشرف بوده و با این‌که مشرف کنترل آی‌اس‌آی را داشته، آی‌اس‌آی چنین عملیاتی را در افغانستان انجام داده است.